شهرهای جنوبی ایران مثل خوزستان یکی از مناطق و شهرهای پرطرف‌دار و دیدنی هستند که در گوشه‌گوشه آن‌ها می‌توانید جاذبه‌های عجیب و غریب و متفاوتی را مشاهده کنید. البته نباید فراموش کرد که جنوب ایران جز مناطق نفت خیز محسوب می‌شود و به واسطه حضور خلیج همیشه فارس و مردم خون گرم و خوش قلب و مهربانش، صرفاً نمی‌توان آن را یک جاذبه معمول برشمرد. شاید ندانید که شهر مسجدسلیمان خوزستان اولین نقطه در خاورمیانه بود که در سال ۱۹۰۸ میلادی عملیات استخراج نفت در آن انجام شد. این عملیات در چاه شماره یک میدان نفتی مسجدسلیمان و به واسطه کنسرسیوم دارسی صورت گرفت.
مسجد سلیمان، جاذبه ای جاودان
مسجد سلیمان خوزستان از سمت جنوب با اهواز، از سمت شمال با لالی اندیکا، از سمت غرب با شوشتر و از سمت شرق با هفتکل همسایه است. مانند دیگر شهرهای استان خوزستان، مسجد سلیمان آب و هوایی به شدت خشک و گرم دارد و تحمل تابستان‌های آن کار هر کسی نیست. میزان بارش سالانه به طور میانگین در مسجدسلیمان ۴۰۰ میلی متر بوده و معروف‌ترین رودخانه آن رود کارون است که سرچشمه خود را از کوه‌های زاگرس آغاز می‌کند. این رود در ادامه از سد شهید عباسپور عبور کرده و از کنار مسجدسلیمان به مسیر خود ادامه می‌دهد.
جالب است بدانید که یکی از مرتفع‌ترین نقاط خوزستان در مسجدسلیمان و در بخش شمال آن در یک ناحیه توریستی با نام “اندیکا” قرار دارد. بلندترین قله هم در همین شهر با ارتفاع ۳۷۱۰ متر متعلق به “کوه کینو” است.
نکته مهمی که در مورد شهر مسجدسلیمان باید به آن اشاره کنیم این است که این شهر، عنوان شهر اولین‌ها را دارد. تأسیس شدن اولین کارخانه در کشور ایران، وجود اولین چاه نفت در منطقه خاورمیانه، اولین فرودگاه مجهز در ایران، اولین ایستگاه راه آهن و برخی از اولین مجموعه‌های تفریحی همگی متعلق به شهر مسجدسلیمان هستند.
گذری بر تاریخ شهر مسجد سلیمان
شاید ندانید که پیشینه شهر مسجد سلیمان به دوران ایلامی‌ها و تمدن آنان باز می‌گردد. در زمان حکومت ایلامی‌ها نام مسجدسلیمان “آساک” بود. بعد از اینکه ایلامی‌ها توسط آریایی‌ها شکست داده شدند، نام این ناحیه را “پارسو ماش” نهادند. همچنین دقیقاً در قسمت شمال شرق شهر مسجدسلیمان و درست بر روی یک تپه با نام تپه “سر مسجد” یک آتشکده وجود دارد که متعلق به دوره حکومت پارس‌ها در این منطقه است. برخی بر این باورند که این آتشکده آرامگاه اصلی جد کوروش از سلسله هخامنشیان است. در مدت زمانی که اعراب به ایران حمله کردند، مسجدسلیمان هم مورد تعرض قرار گرفت و اعراب قصد داشتند تا آرامگاه جد کوروش را نابود کنند. اما بنا به دلایلی که هنوز هم مشخص نیست از این کار منصرف شدند.
بعد از آن رضا شاه در سال ۱۳۰۵ فرمان داد که نام سر مسجد به مسجدسلیمان تغییر داده شود و از آن دوران تا امروز نام این شهر همچنان مسجد سلیمان است. به واسطه وجود میدان‌های نفتی و فوران مجدد آن‌ها در سال ۱۲۸۷ این منطقه دوباره حیات پیدا کرده، زنده شد و به یکی از مهم‌ترین نقاط اقتصادی و اجتماعی در کشور ما تبدیل گشت. بعد از کشف نفت در این شهر به واسطه دخالت‌های مداوم دولت انگلیس، شرکتی که تحت عنوان سندیکای امتیازات به “ویلیام ناکس دارسی” بود در این منطقه با تغییر نام به شرکت نفت ایران و انگلیس، فعالیت خود را آغاز کرد. تا سال ۱۹۲۸ مسجدسلیمان تنها منبع برای استخراج نفت در ایران بود. اما بعد از آن به دلیل فوران نفت در منطقه هفت گل، تولید نفت از انحصار مسجدسلیمان خارج شد.
مردمان و اهالی خونگرم مسجد سلیمان
ساکنان مسجد سلیمان بیشتر اقوام بختیاری هستند و لباس محلی این قوم را بر تن می‌کنند، مردان بختیاری پوششی شامل شلوار ربیت، چوقا، کلاه، گیوه، شال و کردین دارند. همین‌طور لباس بانوان محلی این منطقه هم شامل شلوار قری، کفش، پیراهن، دستمال، بندسوزن، زیر لچکی، لچک و مینا است. همچنین اهالی ساکن مسجدسلیمان یعنی بومیان این منطقه همگی با گویش لری بختیاری صحبت می‌کنند.
غذاهای محلی در مسجد سلیمان
واقعیت این است که غذاهای مردمان جنوب ایران به قدری لذیذ و جذاب است که نمی‌توان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد. اگر به مسجدسلیمان سفر کردید حتماً غذاهایی مثل توچری، شولوا کشک، پنیر پوست، گمنه، اوگندی، او پیازی، بلک کباب بختیاری، برنج سوری و کباب په به جیر را در رستوران‌های سنتی و محلی این شهر حتماً امتحان کنید.
البته در سفر به این شهر و سایر شهرهای جنوبی ایران، از تجربه غذاهای دریایی غافل نشوید. ماهی جنوب در طعم و عطر هیچ شباهتی به ماهی شمال ندارد. ضمن اینکه طعم غذاها هم با این ماده اولیه لذیذ در کنار ادویه‌جات، سبزی‌ها و گیاهانی که با آن ترکیب می‌کنند، طعمی جادویی و تکرار نشدی است.
سوغاتی ها و صنایع دستی مسجد سلیمان
سفر کردن به هیچ کدام از شهرهای ایران بدون تهیه سوغات و صنایع دستی آن منطقه لطفی ندارد. در سفر به مسجدسلیمان و جنوب ایران خوراکی‌های جذاب و لذیذی مثل حلوا شکری، خرما و کلیچه را به عنوان سوغات برای دوستان و خانواده خود تهیه کنید.
همین‌طور از زیباترین و منحصربه‌فردترین صنایع دستی این منطقه می‌توان به وجم اشاره کرد. وجم در اصل یک نوع خاص رختخواب پیچ است و ظاهری شبیه به جاجیم دارد. همین‌طور قفل سازی، گیره دوزی، کلاه مالی و نمد مالی هم از دیگر صنایع دستی زیبا و منحصر به فرد مسجدسلیمان هستند.
دیدنی های منحصر به فرد مسجد سلیمان
مسجدسلیمان جاذبه‌های تفریحی، گردشگری، طبیعی و تاریخی فراوانی دارد. برای مثال آتشکده سر مسجد را جز قدیمی‌ترین ساختمان‌های تاریخی و بناهای دیدنی این شهر می‌دانند که در محله‌ای با همین نام واقع شده است. همین‌طور از دیگر دیدنی‌ها و جاذبه‌های تاریخی مسجدسلیمان می‌توان معبد سنگ نشانده یا برد نشانده همین‌طور تپه باستانی گلگیر و تپه باستانی کلگه زرین نام برد.
ضمن اینکه مسجد سلیمان جاذبه‌های طبیعی متعددی مثل پارک جنگلی و دریاچه تُمبی، منطقه مخصوص گردشگری تاراز، منطقه زیبا و حفاظت شده شیمبار، جزیره زیبای کوشک، چشمه‌های آرامش بخش آبگرم گلگیر، کلیسای نمره چهل و مدرسه انگلیسی‌ها را هم در لیست دیدنی‌های خود دارد.
سفری گرم و خوش طعم به مسجد سلیمان
سفری که امروز با یکدیگر تجربه کردیم تجربه سفر به یکی از شهرهای گرم و جنوبی ایران یعنی شهر مسجدسلیمان در خوزستان بود. واقعیت غیرقابل انکار در مورد کشور ما ایران این است که ما در سرزمینی چهار فصل زندگی می‌کنیم که تمام جاذبه‌ها و دیدنی‌های جهان را در مساحت و در حدود مرزهای خود جا داده است. دریا و دریاچه، کویر و جنگل، دشت و کوهستان، آب و هوایی خنک و آب و هوایی به شدت گرم در یک بازه زمانی و در یک فصل خاص و قومیت‌ها و فرهنگ‌های گوناگونی که به سختی می‌توان این حجم از تنوع را در یک آب و خاک در کنار هم و با هم تجربه کرد. ما به شما نمی‌گوییم که به مسجدسلیمان سفر کنید، بلکه پیشنهاد می‌دهیم به تمام ایران سفر کنید و تمام این خاک را وجب به وجب لمس کرده و عاشقانه مشاهده کنید.
