انواع مختلف گردشگری وجود دارد که هر یک تعریف خاص خود را دارند. گردشگری تنها جنبه تفریحی ندارد و افراد با انگیزه‌های مختلفی سفر خود را انجام می‌دهند. در این مقاله مجله سفرهای پایتخت قصد داریم تا به انواع اصلی گردشگری بپردازیم. اگر دوست دارید بیشتر در این باره بدانید و شیوه گردشگری خود را انتخاب کنید، ما را در این مقاله همراهی کنید.
انواع مختلف گردشگری
صنعت گردشگری سهم عمده‌ای در اقتصادهای محلی در کشورهای مختلف دارد. قبل از همه گیری کووید-۱۹، سهم گردشگری معادل ۱۰.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌داد که البته، دوباره در مسیر رشد قرار گرفته است. اما گردشگری مدل‌های مختلفی دارد. انواع مختلف گردشگری را می‌شناسید؟ ما قصد دارید طبق تعاریف سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل (UNWTO) هشت نوع گردشگری اصلی را معرفی کنیم. البته، ابتدا گردشگری را به سه دسته اصلی تقسیم می‌کنیم و به تعریف هر یک از آنها خواهیم پرداخت.
سه شکل اصلی گردشگری
ابتدا قصد داریم از نظر سفر و ورود و خروج انواع مختلف گردشگری را بررسی کنیم. طبق آنچه سازمان جهانی گردشگری تعریف کرده است ما سه دسته اصلی داریم که شامل: گردشگری داخلی، گردشگری ورودی (inbound tourism) و گردشگری برون‌مرزی (Outbound tourism) می‌شود. در ادامه هر کدام را با مثال‌هایی بررسی خواهیم کرد.
گردشگری داخلی (Domestic tourism)
گردشگری داخلی به عنوان مسافرت در کشور محل سکونت شما با اهداف تجاری یا تفریحی تعریف می‌شود. معمولاً سازماندهی این نوع سفرها آسان‌تر از سفرهای بین‌المللی است چون به مدارک اضافی، بررسی‌های بهداشتی و مسائلی از این دست نیاز ندارد. در نتیجه به راحتی با یک پرواز داخلی، اتوبوس یا قطار به مقصد خود خواهید رسید. برای مثال، شما بلیط هواپیما تهران به شیراز را به راحتی از مجموعه سفرهای پایتخت تهیه می‌کنید، دیگر نیاز به ویزا و ارائه گواهی تمکن مالی و چنین مدارکی نخواهید داشت.
علاوه بر آن موانع زبانی و شوک فرهنگی هم در این حالت وجود ندارد. در نتیجه، گردشگران استرس کمتری برای انجام این سفرها خواهند داشت.
گردشگری درون یا ورودی (Inbound tourism)
وقتی وارد کشور دیگری می‌شود، این گردشگری ورودی برای کشور مقصد به حساب می‌آید. یعنی اگر از ایران به اسپانیا سفر می‌کنید، این گردشگری ورودی برای اسپانیا به حساب می‌آید. گردشگری ورودی نوعی گردشگری بین‌المللی است. در واقع سازمان جهانی گردشگری می‌توانست تنها دودسته داخلی و بین‌المللی را تعریف کند اما به نظر می‌رسد با ارائه تعریف‌های گردشگری ورودی و خروجی سعی کرده این مسئله را پیچیده کند.
همان‌طور که اشاره کردیم گردشگری ورودی یک نوع بین‌المللی است، پس باید همه مدارک لازم را از قبل آماده کنید و در صورت لزوم واکسیناسیون و بررسی سلامت را نیز انجام دهید.
گردشگری خروجی یا برون‌مرزی (Outbound tourism)
گردشگری برون‌مرزی، زمانی است که شما از کشور خود به کشور دیگری می‌روید. همان مثال قبلی را در نظر بگیرید، یعنی شما قصد دارید از ایران به اسپانیا سفر کنید، در این حالت این گردشگری خروجی برای ایران حساب می‌شود، زیرا شما در حال ترک این کشور هستید.
گردشگری برون‌مرزی هم شکلی از سفرهای بین‌المللی است و مجموعه از الزامات رسمی خود را دارد که باید آنها را رعایت کنید. آژانس‌های مسافرتی باعث راحت‌تر شدن این فرایند می‌شوند.
۱۳ نوع گردشگری با توجه به انگیزه
ابتدا اشاره کردیم که انواع مختلف گردشگری به ۱۳ نوع تقسیم می‌شود. این دسته بندی براساس انگیزه‌ها، اهداف و نیازهای مسافران تعریف می‌شود. در اینجا ما به انواع اصلی و مهم که سازمان جهانی گردشگری معرفی کرده است خواهیم پرداخت.
گردشگری ماجراجویی
گردشگری ماجراجویی که به سفر ماجراجویی نیز معروف است، نوعی از این صنعت است که در میان ماجراجویان و آن هایی که همیشه به دنبال کارهای هیجان انگیز بوده اند، بسیار محبوب می باشد. برای اینکه جزو گردشگران این نوع باشید، نیاز دارید که ریسک پذیر باشید و تمرین های ورزشی متفاوتی را انجام دهید. به طور کلی، گردشگران ماجراجویی در فعالیت های دشوار و ورزش هایی مانند کوهنوردی، پیاده روی در کویر، بانجی جامپینگ، غواصی، پرواز با پاراگلایدر، زیپ لاین، صخره نوردی و غیره به کار خود ادامه می دهند. مقصدهای محبوب این نوع گردشگری، نپال برای کوهنوردی، کرواسی برای صخره نوردی و دوچرخه سواری در کوه، نیوزیلند برای اسکی هستند.
گردشگری تجاری
گردشگری تجاری یا سفر تجاری زیر مجموعه‌ای از انواع مختلف گردشگری است که در آن مسافران به دلایل حرفه به مکان دیگری (داخلی یا بین‌المللی) می‌روند، برای مثال:
- ملاقات با شرکای تجاری یا بالقوه
- شرکت در یک رویداد، کنفرانس یا نمایشگاه تجاری
- مراجعه به شعبه‌های دیگر شرکت
خرید بلیط آنلاین سفرهای کاری را متحول کرده است و در حالی که راه‌های زیادی برای مدیریت سفرهای کاری وجود دارد، یکی از کارآمدترین روش‌ها برای مدیران و کارکنان، استفاده‌کردن از این پلتفرم‌ها است. پلتفرمی که کمک می‌کند تا برنامه‌های سفر را برنامه‌ریزی کنید، رزروهای خود را انجام دهید و همچنین هزینه‌های سفر را پیگیری کنید.
گاهی اوقات، مسافران تجاری بخشی از سفر خود برای اوقات فراغت تمدید می‌کنند. در این حالت تجارت و اوقات فراغت ترکیب می‌شود و اصطلاح «Bleisure» شکل می‌گیرد.
گردشگری فرهنگی
یکی دیگر از انواع مختلف گردشگری، گردشگری فرهنگی است. اگر به فرهنگ کشورهای مختلف علاقه‌مند هستید، این نوع گردشگری مناسب شما است. در این نوع گردشگری شما می‌توانید میراث‌فرهنگی کشوری دیگر را ببینید. میراثی که شامل بناهای تاریخی، ادبیات، مذهب، جشنواره‌ها، تئاتر، موسیقی، غذا و موارد گوناگون دیگر می‌شود. اروپا به دلیل داشتن تاریخ غنی خود سالانه از تعداد زیادی گردشگر پذیرایی می‌کند. اگر دوست دارید مناطق فرهنگی و مهم را بشناسید، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به فهرست میراث جهانی یونسکو داشته باشید.
گردشگری در اوقات فراغت
گردشگری اوقات فراغت و تفریح مقوله وسیعی را در بر می‌گیرد. در این بخش گردشگری ماجراجویی، اکوتوریسم، گردشگری فرهنگی، گردشگری شهری و بسیاری موارد دیگر قرار می‌گیرند. گردشگری اوقات فراغت به‌سادگی به عنوان گردشگری تعریف می‌شود که شما در وقت خالی خود انجامش می‌دهید.
جاذبه‌های توریستی محلی اغلب کانون اصلی گردشگری تفریحی یا اوقات فراغت هستند. غذا نیز یک انگیزه اصلی برای بسیاری از مسافرانی است که تفریحی سفر می‌کنند. بسیاری از گردشگران برای چشیدن غذاهای اصیل محلی از مقاصد جدید بازی می‌کنند. گردشگری غذایی را نیز می‌توان زیر مجموعه گردشگری تفریحی تعریف کرد.
گردشگری خرید
کسی هست که دوست نداشته باشد با یک چمدان پر از اقلام عجیب و غریب و لباس‌های نو به خانه بازگردد؟ گردشگری خرید یک نوع سفر محبوب در میان کسانی است که می‌خواهند برندها و اشیایی را خریداری کنند که به صورت محلی در دسترس نیستند. سفر به شهرهایی مانند استانبول، وان، میلان، پاریس از مقاصد گردشگری معروف برای خرید هستند.
اکوتوریسم
یکی از انواع مختلف گردشگری اکوتوریسم می باشد که دسته بندی بسیار گسترده ای است که به سفر مسئولانه به طبیعت، جامعه محلی و … ربط داده می شود. این نوع توریسم شامل سفر به مکان هایی است که جاذبه اصلی آن گیاهان و جانوران، تشکل‌های طبیعی یا مصنوعی و مناطع زندگی جوامع بومی و محلی است. اکوتوریسم همچنین مفاهیم ژئوتوریسم و گردشگری حیات وحش را شامل می شود. ایده اصلی این نوع سفر این است که گردشگران علاوه بر تخریب نکردن یک جاذبه و یا محیط طبیعی، باید برای آن جا مفید باشند و به رشد آن کمک کنند.
گردشگری ورزشی
گردشگری ورزشی یا ماجراجویی یک نوع دیگر از گردشگری تفریحی است که به صورت یک فعالیت ورزشی انجام می‌شود. فعالیت‌هایی مانند اسکی، اسنوبرد، موج‌سواری، غواصی، دوچرخه‌سواری و سایر موارد در این دسته قرار می‌گیرند. تورها در این حالت برنامه خود را به‌گونه‌ای سازماندهی می‌کنند تا افراد بتوانند فعالیت انتخابی خود را انجام دهند.
مکان انتخابی به ورزشی که می‌خواهید انجام دهید بستگی دارد. برای مثال اگر به غواصی علاقه دارید، صخره‌های مرجانی استرالیا مکان خوبی است. اگر به کوهنوردی یا دوچرخه‌سواری در کوهستان علاقه دارید، دامنه‌های زاگرس و البرز بهترین گزینه هستند.
یک جنبه دیگر گردشگری ورزشی، دیدن یک رویداد ورزشی بزرگ است. برای مثال دیدن بازی‌های جام ملت‌های آسیا یا المپیک نیز در این نوع گردشگری قرار می‌گیرند.
گردشگری روستایی
این نوع گردشگری برای آن دسته از افرادی که نیاز به استراحت دارند و از زندگی شلوغ شهری خسته شده‌اند، عالی است. به طور معمول، این نوع گردشگری پایدار است که در آن به مناطق روستایی دورافتاده می‌روید تا سبک زندگی ساده‌تر و محیطی آرام‌تر و کم آلود را تجربه کنید.
مردم محلی ممکن است به طرق مختلف از گردشگری روستایی بهره ببرند. این باعث رونق روستاها خواهد شد. در مقابل گردشگران نیز در فعالیت‌های گردشگری مختلف مانند پیاده‌روی، شکار، ماهیگیری و غیره شرکت می‌کنند و جنبه جدیدی از زندگی را می‌آموزند.
گردشگری کوهستان
اگر عاشق طبیعت هستید، رفتن به کوه می‌تواند بهترین راه برای گذراندن تعطیلات باشد. گردشگری کوهستان در میان افرادی که به ورزش علاقه‌مند هستند نیز محبوب است. چراکه در کوهستان فعالیت‌های ورزشی مختلفی مانند اسکی، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی را می‌توان انجام داد.
مسئله رعایت اصول پایداری و حفظ محیط‌زیست هنگام انجام گردشگری کوهستان ضروری است. کوه‌ها اغلب اکوسیستم‌های شکننده‌ای دارند. در نتیجه اگر قصد کوه‌پیمایی و گردش در آن را دارید، مسائل زیست‌محیطی را رعایت کنید. از مسیرهای مشخص شده نیز خارج نشوید و تنها در مناطق تعیین شده اردو بزنید.
گردشگری شهری
گردشگری شهری شاید یکی از جنبه‌های عجیب گردشگری باشد اما افراد مختلفی را به سمت خود جلب می‌کند. از افرادی که کوله گردی می‌کنند تا مسافران لوکس همگی به سمت شهرهای مختلف جذب می‌شوند. به خصوص شهرهایی مانند پاریس، دبی، مادرید، رم، لندن، نیویورک و بسیار شهر دیگر، سالانه تعداد زیادی گردشگر بین‌المللی را به خود جذب می‌کنند. اروپا با ۴۰ شهر محبوب یکی از پربازدیدترین قاره‌ها در گردشگری شهری است.
گردشگری غذایی
گردشگری غذایی یا گردشگری غذا شامل تجربه کردن غذای محلی و سنتی یک کشور خاص، منطقه، شهر و یا روستا است. شایان ذکر است که هرچند غذا خوردن در طول دیگر سفرها و انواع مختلف گردشگری امری طبیعی است، اما گردشگری غذایی صرفا به خاطر تجربه فرهنگ آشپزی برگزار می شود. امروزه با رشد کلی گردشگری، این زیرمجموعه نیز تا حد زیادی گسترش و توسعه یافته است. از مقاصد محبوب این نوع گردشگری می توان به ایتالیا، فرانسه و مکزیک اشاره کرد.
گردشگری تاریک یا گردشگری تلخ
دراین نوع گردشگری، مسافران به بازدید از سایت ها و جاذبه هایی می پردازند که در آن یک فاجعه تاریخی رخ داده است. این تراژدی ها می توانند چیزی شبیه جنگ و یا بلایای طبیعی مانند زلزله، آتشفشان و .. باشند. با اینکه اکثر این مکان ها بسیار تلخ و غمگین هستند اما به دلیل ارزش تاریخی، گردشگران زیادی را به خود جذب می کنند. معمولا زهن کنجکاو انسان ها چیزی فراتر از یک محیط معمولی را می خواهند ببیند، بنابراین مکان هایی که گذشته تلخی داشته اند، جزو محبوب شدن یکی از انواع مختلف گردشگری یعنی تورسیم تاریک شده اند.
گردشگری سلامت
گردشگری سلامت به بیمارانی گفته می شود که برای اینکه تحت درمان باشند باید به مکانی سفر کنند. درمان های متداولی که بیماران گردشگری سلامت به دنبال آن هستند، شامل درمان های مربوط به اختلالات ژنتیکی خاص و جراحی های تخصصی مانند جراحی های زیبایی و غیره هستند. بعضی از افراد نیز به دنبال درمان‌های روانپزشکی و درمان جایگزین هستند، به این صورت که به مکان هایی که برای آن ها تعبیه شده و بسیار پر آرامش و تحت نظر روان پزشکان می باشد، سفر می کنند.
سخن پایانی
انواع مختلف گردشگری از نظر نوع سفر و انگیزه را بررسی کردیم که هر کسی به دلایل خاصی سفر می‌کند. انگیزه‌های مختلفی برای سفر وجود دارد. به جز فهرستی که معرفی کردیم افراد ممکن است برای گردشگری سیاه، گردشگری تندرستی و بسیار مسائل مختلف دیگر سفر خود را انجام دهند. با این حال، گردشگری تجاری و تفریحی بزرگ‌ترین دسته به شمار می‌روند و مسائل جانبی را در خود جای می‌دهند.
سؤالات متداول
۱. سه دسته اصلی گردشگری کدام هستند؟
گردشگری داخلی، گردشگری ورودی و گردشگری برون‌مرزی سه دسته اصلی به شمار می‌روند.
۲.رایج‌ترین نوع گردشگری کدام است؟
گردشگری تفریحی که شامل تفریحات ساحلی، بازدید از مکان‌های تاریخی و فرهنگی و گردش در طبیعت می‌شود، یکی از رایج‌ترین نوع گردشگری است.
۳.چرا گردشگری مهم است؟
گردشگری باعث می‌شود تا فرصت‌های جدید اقتصادی و توسعه شکل گیرد. گردشگران با طبیعت، فرهنگ و شیوه زندگی مکان‌های مختلف آشنا می‌شوند. از طرفی این صنعت باعث کارآفرینی و شکل‌گیری مشاغل جدید می‌شود و به اقتصاد آن منطقه کمک می‌کند.
