قلعه مرزوقی یا مغویه در هرمزگان، به فرمان شیخ سلطان المرزوقی، یکی از رؤسای قبیله المرازیق، در سده سیزدهم هجری قمری ساخته شده است. این مجموعه دارای دو حیاط بزرگ داخلی و خارجی است. قسمت داخلی قدمت بیشتری نسبت به بخش خارجی دارد.
ساختمان اصلی قلعه در دو و سه‌طبقه ساخته شده و دارای تعداد زیادی اتاق است. این قلعه همچنین شامل یک حمام سنتی، برج مراقبت و دو بادگیر است. بنای این قلعه در سال ۱۳۲۱ هجری قمری به اتمام رسیده و امروزه از آثار تاریخی مهم منطقه هرمزگان به شمار می رود.
قلعه مرزوقی نمونه‌ای بارز از معماری دوره قاجاریه در جنوب ایران است. این بنای باشکوه، علاوه بر ارزش تاریخی، از نظر معماری و طراحی نیز حائز اهمیت است. حفاظت و نگهداری مناسب از این میراث‌فرهنگی می‌تواند به معرفی بیشتر هنر و فرهنگ این منطقه کمک کند.
قلعه مرزوقی در یک نگاه
قلعه مرزوقی یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین جاذبه های تاریخی و معماری استان هرمزگان است. این بنای عظیم خشتی در نزدیکی شهر بندر لنگه واقع شده و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های خشتی در منطقه شناخته می‌شود.
این قلعه به دستور شیخ سلطان مرزوقی، یکی از حاکمان محلی در دوران قاجار ساخته شده است. موقعیت استراتژیک قلعه در بندر مغویه سبب شده تا برخی از آن با نام قلعه مغویه نیز یاد کنند. این بنای خشتی نمونه بارزی از معماری قلعه‌های جنوب ایران به شمار می‌رود.
بخش‌های مختلف قلعه به‌خوبی قابل‌تشخیص هستند و ساختار دفاعی آن را می‌توان به‌وضوح مشاهده کرد. این بنای تاریخی امروزه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری مهم در منطقه شناخته می‌شود. امروزه قلعه مرزوقی به عنوان میراث‌فرهنگی و تاریخی ارزشمندی شناخته می‌شود که بازدید از آن می‌تواند تجربه‌ای جذاب و آموزنده برای گردشگران و علاقه‌مندان به معماری و تاریخ باشد.
دسترسی به قلعه
قلعه مرزوقی در فاصله تقریبی ۴۵ کیلومتری شهر بندر لنگه واقع شده است. برای دیدن این اثر تاریخی باید ابتدا به بندر مغویه سفر کرد. جاده بندر لنگه به مغویه به سمت عسلویه می‌رود و با طی مسیری حدود ۴۵ کیلومتری به بندر مغویه می‌رسد.
پس از ورود به بندر مغویه، تابلوهای راهنمایی قلعه شیخ سلطان مرزوقی شما را به سمت محل این اثر تاریخی هدایت می‌کنند. مشاهده زیبایی‌ها و معماری منحصر به فرد قلعه مرزوقی یا مغویه ارزش سفر به این مکان را دارد. بازدید از این اثر تاریخی یادآور دوران گذشته و شکوه فرهنگ و تمدن ساکنان این سرزمین است.
تاریخچه قلعه مرزوقی
قلعه مرزوقی یک اثر تاریخی مهم در بندر لنگه است که در دوران حکومت قاجاریه ساخته شده است. مرزوقیان از قبایل عرب بودند که ابتدا در عمان و سپس در سواحل شمالی خلیج‌فارس ساکن شدند و چندین نسل بر منطقه بندر مغویه حکومت کردند. شیخ سلطان بن احمد یکی از رهبران این قبیله بود که قلعه را در بندر مغویه، مرکز حکومت خود ساخت.
این قلعه به دلیل موقعیت استراتژیک بندر مغویه و حفظ امنیت منطقه توسط شیخ سلطان اهمیت زیادی داشت. شیخ سلطان با مدیریت و رهبری خود توانست امنیت را در منطقه برقرار کند و به عنوان یک رهبر خوب شناخته شود. قلعه مرزوقی تا حدود ۲۰ سال پیش محل زندگی چند زن مسن بود، اما با مرگ آن‌ها قلعه تخلیه شد. این قلعه همچنان به عنوان یک اثر تاریخی مهم باقی‌مانده است و شاهدی بر تاریخ و فرهنگ منطقه به شمار می‌رود.
قلعه شیخ سلطان مرزوقی در بندر لنگه نمادی از قدرت و حکمرانی قبیله مرزوقی در طول تاریخ است. این قلعه شاهد بر حضور عرب‌های ساکن در این منطقه و نقش آن‌ها در تاریخ و توسعه بندر مغویه است. همچنین نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک این منطقه و تلاش شیخ سلطان برای حفظ امنیت و ثبات در آن است.
معماری قلعه
قلعه مرزوقی در بندر لنگه یکی از مهم‌ترین میراث تاریخی و معماری منطقه است. این بنای باشکوه در قرون گذشته ساخته شده و شاهدی بر تاریخ پرفراز و نشیب این منطقه از ایران است.
طبقه همکف و اول بنا
این قلعه با مساحتی در حدود ۲۰۰۰ مترمربع یکی از بزرگ‌ترین قلعه‌های بندر لنگه به شمار می‌رود. این بنا از دوطبقه اصلی تشکیل شده است – طبقه همکف و طبقه اول. در طبقه همکف می‌توان اتاق‌ها، راهرو، چاه آب، انبارها و طویله‌های اسب را مشاهده کرد که نشان‌دهنده کارکردهای متنوع این قلعه در گذشته است. طبقه اول نیز دربرگیرنده اتاق‌ها، حیاط داخلی و حیاط خارجی است که به زیبایی و شکوه این بنای تاریخی افزوده است.
طبقه دوم قلعه مرزوقی
بخش دیگری که جالب‌توجه است، طبقه دوم قلعه است که در آن آشپزخانه، حمام و دستشویی قرار دارد. این بخش نشان می‌دهد که قلعه در گذشته علاوه بر کارکردهای دفاعی و نظامی، به عنوان مکانی برای زندگی و اقامت نیز استفاده می‌شده است.
نقاشی‌های روسی
قابل‌توجه‌ترین ویژگی قلعه مرزوقی وجود نقاشی‌های روسی روی دیوارها است. این نقاشی‌ها گویای استفاده این قلعه توسط روس‌ها در برهه‌ای از تاریخ هستند. احتمالاً این قلعه در دوران حضور روس‌ها در منطقه، یکی از مراکز فعالیت‌های آن‌ها بوده است.
وضعیت قلعه در حال حاضر
متأسفانه، در حال حاضر قلعه شیخ سلطان مرزوقی به دلیل مسائلی همچون بارش باران و عدم مرمت و نگهداری مناسب، در شرف نابودی قرار دارد. با وجود ثبت ملی‌شدن این اثر تاریخی، هنوز پروژه‌ای برای مرمت و حفاظت از آن تصویب نشده است. این موضوع ضرورت توجه بیشتر مسئولان میراث‌فرهنگی به این بنای ارزشمند را آشکار می‌سازد.
قلعه مرزوقی به عنوان یکی از مهم‌ترین یادگارهای معماری و تاریخی بندر لنگه باید هرچه سریع‌تر مورد مرمت و بازسازی قرار بگیرد تا این میراث گران‌بها برای نسل‌های آینده حفظ شود. توجه و سرمایه‌گذاری در حفظ این آثار تاریخی می‌تواند نقش مهمی در حفظ هویت و فرهنگ غنی این منطقه ایفا کند.
بهترین زمان سفر به قلعه مرزوقی
بندر لنگه در استان هرمزگان واقع شده است. آب‌وهوای این منطقه مانند سایر نقاط استان گرم و مرطوب است. در فصل تابستان رطوبت و دمای بالای هوا باعث می‌شود که هوای این بندر تا حد زیادی غیرقابل‌تحمل باشد.
به همین دلیل بهترین فصل برای سفر به این منطقه و بازدید از قلعه مرزوقی آغاز بهار، فصل پاییز و زمستان است. در این ایام، منطقه آب‌وهوای مطلوب‌تری دارد. در بهار طبیعت زیبایی به چشم می‌خورد و هوا ملایم است. پاییز هم بدون گرمای زیاد تابستان امکان بازدید از جاذبه های مختلف وجود دارد. زمستان نیز هوا خنک‌تر است اما باز هم برای سفر به این منطقه مناسب‌تر از فصل تابستان است.
سایر جاذبه های دیدنی بندر لنگه
در بندر لنگه، علاوه بر قلع مرزوقی، بازدیدکنندگان می‌توانند از میراث‌فرهنگی و طبیعی متنوعی نیز لذت ببرند. این مناطق شامل بافت‌های تاریخی و مناطق ساحلی زیبا است. هر کدام از این جاذبه‌ها، به طور خاص ویژگی‌های منحصربه‌فردی را ارائه می‌دهند که بازدیدکنندگان را به کشف هرچه بیشتر این شهر ساحلی دعوت می‌کند. در ادامه با برخی از محبوب‌ترین جاذبه های عروس خلیج‌فارس، بندر لنگه، آشنا خواهیم شد.
ساحل بندر لنگه
ساحل بندر لنگه در استان هرمزگان یک مقصد بسیار جذاب برای گردشگری محسوب می‌شود. این ساحل زیبا، به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب خود در فصل زمستان، از آب‌وهوای معتدل و دلپذیری برخوردار است که گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می‌کند.
علاوه بر لذت‌بردن از مناظر طبیعی و آرامش‌بخش دریا، بندر لنگه امکان سفر با قایق به جزایر نزدیک مانند کیش و قشم را هم برای گردشگران فراهم می‌کند. این موقعیت ویژه، گردشگران را قادر می‌سازد تا از زیبایی‌های طبیعی این منطقه به طور کامل‌تری بهره‌مند شوند.
در گذشته، بندر لنگه محل تجمع صیادان مروارید بوده و به همین دلیل به عنوان “بندر مروارید” هم شناخته می‌شد. اهمیت این ساحل در کنار قلعه مرزوقی در طول زمان افزایش‌یافته و امروزه به عنوان یکی از بنادر اصلی ایران شناخته می‌شود. در مجموع، ساحل بندر لنگه تجربه‌ای جذاب و به‌یادماندنی را برای علاقه‌مندان به طبیعت و دریا فراهم می‌آورد.
قلعه لشتان
قلعه تاریخی لشتان در نزدیکی شهر بندر لنگه در استان هرمزگان واقع شده است و پس از قلعه مرزوقی، دومین قلعه دیدنی این بندر به شمار می‌رود. این قلعه به دلیل موقعیت استراتژیک خود بر فراز کوه شاهینکوه ساخته شده تا از شهر محافظت کند. قلعه لشتان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی استان هرمزگان و یکی از جاذبه های گردشگری مهم بندر لنگه محسوب می‌شود.
مردم جنوب ایران همواره در برابر استعمارگران و حاکمان ستمگر مقاومت کرده‌اند تا فرهنگ و هویت خود را حفظ کنند. قلعه لشتان نماد مقاومت و پایداری مردم جنوب در برابر ظلم و ستم است. این قلعه با داشتن معماری دفاعی قوی توانسته طی قرن‌ها از مردم بندر لنگه محافظت کند.
قلعه تاریخی لشتان یکی از باشکوه‌ترین آثار باستانی منطقه است که شاهد دوره‌های مختلف تاریخی و گذر روزگار در جنوب ایران بوده است. این قلعه همچنین یادآور مبارزات مردم جنوب ایران در حفظ هویت و فرهنگ خود در برابر قدرت‌های استعماری و حاکمان ظالم است. قلعه لشتان با معماری منحصربه‌فرد خود و موقعیت استراتژیک بر فراز کوه شاهینکوه، نماد مقاومت و پایداری مردم این منطقه در طول تاریخ به شمار می‌رود.
عمارت فکری
خانه یا عمارت فکری بندر لنگه یکی از قدیمی‌ترین و باارزش‌ترین خانه‌های تاریخی در این بندر محسوب می‌شود. ساخت این بنا همانند قلعه مرزوقی به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد و نزدیک به یک قرن است که پابرجا مانده است. صاحب اصلی خانه آقای عبدالواحد فکری بوده که یکی از بازرگانان برجسته آن زمان به شمار می‌آمده است.
این خانه دارای معماری سنتی جنوب ایران است و شامل بادگیرهای بلند و راهروهای فراوان است تا هوای داخل همواره خنک نگه داشته شود. باتوجه‌به آب‌وهوای گرم و مرطوب منطقه، مصالح و طراحی این ساختمان به‌گونه‌ای است که امکان ایجاد هوای مطبوع و مطلوب در فضاهای داخلی فراهم شده است.
امروزه این خانه تاریخی به‌عنوان یکی از آثار ملی کشور به ثبت رسیده و به یکی از جاذبه های گردشگری مهم بندر لنگه تبدیل شده است. بازدید از این اثر ارزشمند می‌تواند به‌خوبی بازتابی از فرهنگ و معماری سنتی این منطقه ساحلی جنوب ایران را به بازدیدکنندگان ارائه دهد.
مسجد افغان
مسجد افغان بندر لنگه، یکی از قدیمی‌ترین مساجد شهر بندر لنگه است. این مسجد تاریخی در سال ۱۲۳۲ خورشیدی توسط حاج عبدالله افغان، یکی از افغان‌های ساکن در بندر لنگه ساخته شد. وجه تسمیه این مسجد به سازنده آن یعنی حاج عبدالله افغان بازمی‌گردد.
مسجد افغان دارای دو شبستان مجزاست که یکی برای استفاده در تابستان و دیگری برای زمستان است. ستون‌های این مسجد با گچ‌بری‌های زیبا تزیین شده است. همچنین امکاناتی نظیر پارکینگ، دستشویی و اقامتگاه در کنار آن ساخته شده است. بازدید از این مسجد تاریخی در فصل زمستان توصیه می‌شود. مسجد افغان یکی از دیدنی‌های مهم شهر بندر لنگه به شمار می‌رود.
کلام آخر
قلعه مرزوقی یکی از بناهای تاریخی بااهمیت در شهرستان بندر لنگه است. این قلعه در گذشته متعلق به شیخ سلطان المرزوقی، حاکم سابق منطقه مغویه بوده است. ساخت این بنا در سال ۱۳۲۱ هجری قمری به پایان رسیده است.
قلعه مرزوقی یا مغویه در دو تا سه‌طبقه ساخته شده و شامل اتاق‌های مختلف، حمام سنتی و برج نگهبانی است. این بنا همچنین دارای دو حیاط داخلی و خارجی است که حیاط داخلی از قدمت بیشتری برخوردار است. قلعه در گذشته به عنوان مرکز امارت حاکم منطقه مغویه مورداستفاده قرار می‌گرفته است.
امروزه قلعه مرزوقی به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان بندر لنگه شناخته می‌شود. این بنای تاریخی با معماری بومی و سنتی خود، از اهمیت فرهنگی و تاریخی قابل‌توجهی برخوردار است و نمایانگر غنای میراث‌فرهنگی منطقه مغویه به شمار می‌رود. قلعه شیخ سلطان مرزوقی به عنوان یکی از دیدنی‌های مهم شهرستان بندر لنگه هر ساله میزبان گردشگران متعددی است.
