رصدخانه باستانی پکن یکی از جاذبه های متفاوتی محسوب می‌شود که در بین مسافران و گردشگران این کشور چندان معروف نیست و بیشتر افراد از وجود آن اطلاعی ندارند. بااین‌حال این رصدخانه به‌قدری زیبا و دیدنی است که در زمان سفر خود به چین و پکن حتماً باید برای بازدید از آن برنامه‌ریزی کنید. ضمن اینکه اگر شما در مورد دیدنی‌های چین کمی تحقیق کنید، بدون شک می‌توانید جاذبه‌هایی را در میان دیدنی‌های این شهر و کشور بیابید که شاید تابه‌حال هیچ گردشگر و مسافری پا به آن نگذشته باشد. درهرحال بیشتر مردم ترجیح می‌دهند که از مکان‌های معروف در چین دیدن کنند و خود را از ماجراجویی‌های جذابی که می‌توانند در این کشور تجربه کنند، به‌راحتی محروم خواهند کرد.
رصدخانه باستانی پکن و تاریخچه گویای آن
رصدخانه باستانی پکن مانند تمام آثار باستانی این کشور یک تاریخچه طولانی و پرفراز و نشیب دارد. این رصدخانه متعلق به ۵۰۰ سال پیش است و تقریباً در سال ۱۴۴۰ میلادی و در دوران حکم‌فرمایی سلسله مینگ آن را ساخته‌اند. رصدخانه‌ای که تا سال ۱۹۲۹ به طرز عجیبی به عنوان یک مجموعه بزرگ نجوم و اخترشناسی مورداستفاده قرار می‌گرفت. شما در تمام دنیا هیچ رصدخانه‌ای را پیدا نخواهید کرد که مانند این رصدخانه در شهر پکن و کشور چین، قدمتی طولانی داشته و ۵۰۰ سال فعال بوده باشد.
جالب اینجاست که بدانید این رصدخانه در دورانی که تمام رصدخانه‌های هم‌دوره‌اش کاملاً تخریب شده بودند یا غیرفعال بودند، فعال بوده و ستاره‌شناسان زیادی از آن استفاده می‌کردند. نکته طلایی اینکه رصدخانه پکن در اصل یک گنج در تاریخ این کشور محسوب می‌شود که مملو از وسایل، تجهیزات و ابزارآلات مخصوص ستاره‌شناسی است. ساختمان رصدخانه بدنه‌ای آجری دارد که ارتفاع آن به طور تقریبی ۱۵ متر است. پلان و شکل این رصدخانه در ابعاد ۴۰ متر در ۴۰ متر ساخته شده و با مساحت ۱۶۰۰ مترمربع یک رصدخانه کاملاً بزرگ و مجهز به حساب می‌آمده است.
رصدخانه باستانی پکن و همکاری چین و اروپا
در سال ۱۶۷۳ میلادی بعد از واردشدن مبلغان متعدد دین مسیحیت و اهداشدن اداره این رصدخانه به این اشخاص، ۶ وسیله برای ستاره‌شناسی و نجوم از سمت اروپا وارد چین شد و به این رصدخانه انتقال پیدا کرد. در آن زمان کارگزاران تمام تلاش خود را کردند که شکل و شمایل این وسایل با شکل و شمایل رصدخانه سازگار باشد. با همین عمل ساده که توسط مبلغ مذهبی “فردیناند وربیست” انجام شد، علم ستاره‌شناسی و نجوم بین اروپا و چین ترکیب شد و این دو علم و اطلاعات یکدیگر را به‌راحتی منتقل کردند.
جالب است بدانید که تمام وسایل و تجهیزاتی که بر روی برج رصدخانه وجود دارند، همگی متعلق به این دوران هستند. البته این رصدخانه در حال حاضر دیگر در زمینه نجوم و ستاره‌شناسی فعال نیست و صرفاً به یک نمایشگاه مهیج و بزرگ برای به نمایش درآوردن وسایل و تجهیزات علم نجوم در زمان باستان تبدیل گشته است. ضمن اینکه هنوز هم در زمینه این علم و فناوری‌های به‌روز آن فعال است.
امکانات گوناگون و جاذبه های رصدخانه پکن
همان‌طور که در قسمت‌های ابتدایی این مطلب هم به این موضوع اشاره کردیم این رصدخانه جزء کهن‌ترین رصدخانه‌ها در تمام دنیا محسوب می‌شود. حتی اگر از فاصله‌ای زیاد به این رصدخانه نگاه کنید می‌توانید ابزار و وسایل مخصوص علم نجوم را در آن مشاهده کنید. همین موضوع سبب شده تا این رصدخانه باستانی جذابیت بیشتری داشته باشد و با برانگیختن احساس کنجکاوی بازدیدکنندگان، آن‌ها را به سمت خود جذب کند. این رصدخانه بزرگ و باستانی در پکن چین دقیقاً در دوره حکومت و عصر سلسله‌های خوشنام و معروف کینگ و مینگ ساخته شده است.
سازه‌های موجود در این مکان همگی از متریال مس ساخته شده‌اند و مملو از طرح‌ها و نقش‌های حکاکی شده هستند. همگی این سازه‌ها متعلق به امپراطوری کینگ بوده و در این زمان تدارک‌دیده‌شده‌اند. ساختار و شکل اصلی این سازه‌ها به دوران باستان اشاره دارد، اما واقعیت این است که در دوران رنسانس و در اروپا هم ریزه‌کاری‌ها و تزیینات را به سبک اروپایی در این تجهیزات استفاده کرده‌اند. این نکته نشان می‌دهد که فرهنگ کشور چین و مردمانش چطور در آن دوران از سایر فرهنگ‌ها و کشورها تأثیر گرفته بوده است. ضمن اینکه به‌واسطه این وسایل و تجهیزات می‌توان میزان پیشرفت علم ستاره‌شناسی و نجوم در چین را متوجه شد.
دانشمندان مشهور در علم ستاره‌شناسی چین
یکی از سازه‌های ساخته شده در رصدخانه پکن سازه‌ای برنزی است که توسط دانشمندان خوشنام و معروف در دوران پادشاهی یوان احداث شده است. ضمن اینکه در این رصدخانه شما می‌توانید به‌وفور سازه‌های متعددی را ببینید هر کدام از آن‌ها توسط نوابغ علم نجوم در دوران پادشاهی مینگ و کینگ ساخته شده است. یکی از این نوابغ “ژو کوانگ کی” نام دارد که از برجسته‌ترین دانشمندان در دوران کینگ محسوب می‌شود. مجسمه او را می‌توانید در محیط محوطه رصدخانه پکن مشاهده کنید. همینطور دیگر ابزار و وسایلی که در این رصدخانه مشاهده می‌شود هم توسط سایر افراد خارجی و همینطور مبلغان مذهبی به رصدخانه منتقل شده اند.
رصدخانه پکن و انجام تبادلات فرهنگی میان اروپا و چین
جالب است بدانید که تمام تجهیزات، وسایل و امکاناتی که در این رصدخانه قابل مشاهده هستند همگی حاصل ترکیب‌شدن دستاوردهای گوناگون ستاره‌شناسی و نجوم در کشور چین و اروپا است. این مسئله نشان می‌دهد که مطالعات و تحقیقاتی گسترده در حوزه علم نجوم در عصر باستان انجام می‌شده و همین موضوع به‌راحتی گواه وجود تبادل فرهنگی قوی میان اروپا و چین است.
۸ سازه از غول پیکرترین ها در رصدخانه پکن
همان‌طور که گفتیم در رصدخانه پکن وسایل، تجهیزات و سازه‌های گوناگونی وجود دارد که همگی متعلق به علم ستاره‌شناسی هستند. بعضی از آن‌ها دست‌ساخته‌های دانشمندان چین و برخی دیگر ابزارآلات منتقل شده از اروپا به این رصدخانه هستند. در ادامه قصد داریم تا شما را به یک تور جذاب در میان این ۸ سازه غول پیکر ببریم.
۱. کره زمین فلزی با جزئیات کامل و مدارهای دقیق استوایی
اولین سازه غول‌پیکر در این رصدخانه، کره زمین است که در سمت شمال شرق رصدخانه واقع شده و با وزنی معادل ۵ تن و ارتفاعی بیشتر از ۳ متر در این مکان خودنمایی می کند. این کره زمین حجیم و بزرگ آخرین وسیله ای است که در عصر کینگ ساخته شده است. جنس آن از مس بوده و با استفاده از تراشکاری آن را به شکل یک کره شکل داده اند. تمامی این موارد در کنار هم نشان می دهد که دستیابی به تکنولوژی و سطح بالای علم در آن دوران با سرعت زیادی انجام شده است.
شما در این کره می‌توانید تمام مدارها را که باظرافت و دقت ساخته شده‌اند، مشاهده کنید. این موضوع نشان می‌دهد که متخصصان و دانشمندان در علم نجوم و در آن تا چه میزان به این علم اشراف داشته و از آن آگاه بودند. دقت و مهارتی که در ساخت این کره غول‌پیکر به کار برده شده نشانگر توانمندی دانشمندان آن دوران است.
۲. کره مسطح برای رصد خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی
دومین وسیله از تجهیزات غول‌پیکر این رصدخانه یک کره به نام اکلیپتیک است که تقریباً سه متر و نیم ارتفاع داشته و سه تن هم وزن دارد. اولین وسیله، کره مسطحی است که برای تشخیص‌دادن و مشاهده کسوف و خسوف در کشور چین ساخته شده است. کره‌ای که با بررسی و محاسبه مختصات زودیاک به عنوان یک دستگاه کاملاً جداگانه عمل کرده و اجازه مشاهده خورشیدگرفتگی و رصد ماه‌گرفتگی را به شما می‌دهد.
۳. تجهیزات نجومی آلتازیموت و سه‌پایه
یک تلسکوپ منحصر به فرد در کنار یک سه‌پایه در این رصدخانه وجود دارد که از دیگر ابزارهای نجوم و ستاره‌شناسی هستند. جالب است بدانید که وسایل تزیینی و دکوراتیو متعلق به دوران رنسانس در غرب و خصوصاً فرانسه در مابین این ابزار و تجهیزات به‌خوبی قابل مشاهده هستند. وزن این تلسکوپ بزرگ آلتازیموت ۷ تن و ارتفاع آن بیشتر از ۴ متر تخمین زده شده است. همچنین این سه‌پایه دو اهرم دارد که یکی از این اهرم‌ها حرکتی افقی و اهرم دیگری حرکتی عمودی داشته و به‌راحتی در جهات گوناگون هدایت می‌شوند.
در زمان کار تلسکوپ آلتازیموت بر روی سه‌پایه نصب می‌شود و به‌واسطه این سه‌پایه امکان حرکت در جهات مختلف برای آن فراهم خواهد شد. جالب است بدانید که کاربرد این تجهیزات دقیقاً مانند سه‌پایه‌های جذابی است که امروزه برای هدایت و نگه‌داشتن دوربین‌های فیلم‌برداری و عکاسی از آن‌ها استفاده می‌کنند.
۴. دایره بزرگ افقی
دایره بزرگ افقی در قسمت و بخش انتهایی و درست در جنوب این رصدخانه قرار گرفته است. ارتفاع آن هم بیشتر از ۳ متر و وزن آن تقریبا ۲ تن تخمین زده می شود.
۵. کره با خطوط افقی
این کره هم از قدیمی‌ترین و کهن‌ترین تجهیزات ابتدایی دانشمندان چینی محسوب می‌شود. ارتفاع آن ۳ متر و نیم و وزن آن هم تقریبا ۳ تن تخمین زده شده است. از این کره در رصدخانه پکن در ۱۴ زمینه گوناگون استفاده می شده که اصلی‌ترین و مهمترین کاربرد آن هم محاسبه ارتفاع موجود ستارگان و همینطور تشخیص زمان غروب و طلوع خورشید بوده است.
۶. کره بزرگ آسمانی
این کره آسمانی که یک کره سماوی محسوب می‌شود با وزن تقریبی ۴ تن و ارتفاع چهار متر از دیگر تجهیزات رصدخانه پکن است. متریال استفاده شده در ساخت این کره مس بوده که در بخش غربی رصدخانه هم آن را جای‌داده‌اند. اگر در قسمت غربی رصدخانه پکن بالای سر خود را نگاه کنید، به‌راحتی این کره را خواهید دید. همچنین جالب است بدانید که تمام تجهیزات قرار گرفته بر سطح ساختمان این رصدخانه از فاصله و مسافت دور به‌راحتی قابل مشاهده است.
۷. تجهیزات باستانی کوادرانات در نجوم
این وسیله، هم به نام کوادرانات و هم به نوع قطاع سمت الراس معروف است که از دیگر تجهیزات عظیم رصدخانه پکن محسوب می شود. این تجهیزات در شمال غرب رصدخانه واقع شده و با وزن ۲ و نیم‌تن و ارتفاع ۳ و نیم متر از جمله تجهیزات مخصوص ستاره‌شناسی در آن دوران بوده است. بهترین کاربردی که این وسیله داشته برای تشخیص‌دادن مسافت و فاصله ستاره‌ها از یکدیگر و دور بودن و نزدیک بودن آن‌ها در محور افق است.
۸. تقویم کاربردی نجومی
آخرین وسیله از تجهیزات موجود در پکن تقویم نجومی است که به‌منظور تسلط پیداکردن بر زمان و شناخت آن بوده است. اندازه‌گیری‌کردن و محاسبه فاصله موجود ستارگان و همینطور به‌کاربردن سایه اشیا برای مشخص‌کردن زمان، از جمله دستاوردهای مهم، بزرگ و تأثیرگذاری است که در تمام جهان می‌توان کارکرد آن را مشاهده کرد.
دیگر پدیده‌های مشاهده شده در رصدخانه تاریخی پکن
نکته جالبی که در مورد این رصدخانه باید به آن اشاره کنیم این است که وسایل و تجهیزاتی که توسط دانشمندان گوناگون چین باستان ساخته شده‌اند، تأثیر و نقشی مهم در کشف‌شدن پدیده‌های گوناگون اخترشناسی و نجومی داشته‌اند. به عبارتی بدون وجود این وسایل، علم نجوم در سطح امروزی پیشرفت نمی‌کرد. در اصل اگر این علم و تجهیزات آن در اختیار افراد ناباب و نالایق قرار می‌گرفت بدون شک تا به امروز پیشرفت چشمگیری در علم نجوم رخ نداده بود.
جاذبه های گوناگون در اطراف رصدخانه باستانی پکن
به‌عنوان‌مثال می‌توان اینگونه گفت که اخترشناسان در دوران باستان به‌راحتی می‌توانستند لکه‌های اختری و خورشیدی را مشاهده کنند. همینطور راسته و جهت حرکت بعضی از ستاره‌های دنباله‌دار را مشاهده کرده و ابرنواخترها را هم ببینند. نکته جالب‌تر اینکه در این رصدخانه کلاس‌های آموزشی متعددی برای نجوم و ستاره‌شناسی برگزار می‌شد. به همین دلیل افراد علاقه‌مند می‌توانستند در این حوزه آموزش‌های لازم را دیده و به این علم احاطه پیدا کنند. بر همین اساس این رصدخانه را می‌توان یک مدرسه و آموزشگاه علم ستاره‌شناسی هم حساب کرد.
دیدنی‌ها و جاذبه های اطراف رصدخانه باستانی پکن در چین
این رصدخانه دقیقاً در سمت شرق ناحیه تاریخی و باستانی پکن قرار گرفته است. فاصله آن تا ایستگاه قطار نزدیک بوده و تا خط مترو هم تنها ۴ ایستگاه فاصله دارد. همین موضوع سبب شده که شما به‌راحتی بتوانید دسترسی آسان و اولیه‌ای به این جاذبه در پکن داشته باشید. بعد از اینکه به بزرگ‌ترین میدان درون‌شهری جهان یعنی “تیان آنمن” وارد شدید می‌توانید گشت‌وگذار خود و بازدید از جاذبه های این منطقه را شروع کنید. در این منطقه کاخ سلطنتی و شهر ممنوعه پکن هم قرار دارد. همینطور بنای یادبود “رئیس مائو” از دیگر جاذبه های این ناحیه است که در کنار دیگر دیدنی‌ها خصوصاً رصدخانه پکن، سالانه گردشگران و مسافران زیادی را به سمت خود جذب می‌کند.
رصدخانه چین و دیداری در آسمان‌ها
برای بازدید از این رصدخانه باستانی شما به‌راحتی می‌توانید از ساعت ۹:۳۰ دقیقه صبح تا ساعت ۴:۳۰ دقیقه عصر خود را به این مکان برسانید و از دیدنی‌های آن لذت ببرید. البته ناگفته نماند که این رصدخانه در روزهای سه‌شنبه تعطیل است و از ساعت ۱۱:۳۰ دقیقه صبح تا ساعت ۱ ظهر هم بسته خواهد شد. توصیه می کنیم که حتماً فضای داخلی و خارجی رصدخانه را مشاهده کنید و از دیدن تمام دیدنی ها لذت ببرید. تا جایی که می توانید از نقاط مختلف عکاسی کنید و بهترین خاطره و لحظات را از سفر خود به چین، شهر پکن و بازدید از رصدخانه این شهر برای خودتان ثبت کنید.
