در هر کشوری مسیرها، راه‌ها و جاده‌هایی وجود دارند که مردم برای سفر از شهری به شهری دیگر از آنها عبور می‌کنند. اما فقط بعضی از این راه‌ها و جاده‌ها هستند که هویت و شخصیت مخصوص به خود را دارند. در واقع برخی از این مسیرها چنان با خاطرات و ابعاد مختلف زندگی مردم عجین شده‌اند که پس از گذشت سال‌ها و ساخت راه‌های بهتر هم افراد نمی‌توانند از آنها دل بکنند. یکی از این جاده‌ها در ایران، جاده چالوس است که هرکس خاطرات خودش را از آن دارد. در این مقاله با سفرهای پایتخت همراه باشید تا با هم قدری بیشتر درباره این جاده رؤیایی بدانیم.
معرفی جاده چالوس
گرچه جاده چالوس نیازی به معرفی ندارد اما بهتر است بدانید این جاده که نام رسمی آن در حقیقت جاده ۵۹ است از مهم‌ترین جاده‌های دسترسی به شمال ایران برای ساکنین کرج و تهران به شمار می‌رود. این مسیر از استان البرز شروع می‌شود و شهر کرج و تهران را به چالوس در نزدیکی سواحل دریای خزر متصل می‌کند.
این جاده با آن پیچ و خم‌ها و مناظر رویایی‌اش نقشی کلیدی در سفرهای آخر هفته و تعطیلات تهرانی‌ها به شمال بازی می‌کند. در واقع می‌توان گفت محور چالوس به کرج با مناظر و چشم‌اندازهای بکر و طبیعی فوق‌العاده خود از محبوب‌ترین مسیرهای منتهی به شمال کشور است و همین موضوع گاهی باعث ترافیک‌های سنگین در ایام تعطیل می‌شود. با این حساب جاده چالوس از پر‌ترددترین جاده‌های ایران و همچنین خطرناک‌ترین و زیباترین آنهاست.
آشنایی با تاریخچه جاده چالوس
درباره تاریخچه جاده چالوس باید گفت این جاده اواخر دوره قاجار ساخته شده و تا قبل از آن راهی که شهر کرج را به چالوس متصل کند وجود نداشته است. گرچه لازم به ذکر است که در دوره قاجار این جاده بسیار پرپیچ و خم‌تر بوده و از بین روستاها عبور می‌کرده. در واقع این جاده در آن زمان یک مسیر ساده‌ی مالرو (مناسب عبور حیواناتی مثل اسب و قاطر) بوده است.
با همه‌ی این‌ها در همان دوران هم این جاده، مسیر موردعلاقه ناصرالدین شاه به حساب می‌رفته. گفتنی است ساخت این جاده به شکل آسفالته به دستور رضاشاه پهلوی انجام شد. در سال ۱۳۱۰ ساخت این جاده شروع می‌شود و دو سال بعد یعنی سال ۱۳۱۲ ساخت آن به اتمام می‌رسد. ولی به علت ارتفاع زیاد جاده و قرارگیری آن بر قله‌ی کندوان عبور و مرور از این جاده سخت و حتی گاهی اوقات غیرممکن می‌شد.
ساخت تونل کندوان
همان‌طور که گفتیم جاده چالوس در ساله‌های اولیه ساختش به دلیل قرارگرفتن بر قله کندوان جاده‌ای صعب‌العبور بود. به همین دلیل تصمیمی برای احداث تونل کندوان اتخاذ شد. گفتنی است طول این تونل به مسافت یک هزار و ۸۸۶ متر و عرض آن پنج الی هفت و ارتفاع آن شش متر است و ساخت آن باعث شد تا ۱۳ کیلومتر از طول جاده کاسته شود و علاوه بر آن رفت و آمد در جاده ایمن‌تر باشد. در حال حاضر در اطراف این تونل تفرجگاه‌هایی ساخته شده تا مسافران بتوانند در آنها خستگی راه خود را در کنند.
تشویق کارگران در هنگام کار
به نقل از گفته‌های شفاهی از مردم قدیم، در هنگام ساخت تونل کندوان کارگران را برای کندن آن در دل کوه (چرا که کندن تونل کندوان آن هم بدون تجهیزات کار خیلی سخت و طاقت‌فرسایی بود) با یک سکه پنج‌ریالی که در آن دوران خیلی ارزشمند بود، تشویق می‌کردند. همچنین گفته می‌شود به‌ازای هر کلنگ پولی به کارگران داده می‌شده است.
جالب است بدانید ساخت تونل کندوان در زمان خود و با امکانات آن دوران در واقع یک شاهکار مهندسی به حساب می‌رفت. نکته جالب‌تر این که مهندس این تونل همان مهندسی است که طراحی پل معروف ورسک را هم به عهده داشته است.
خصوصیات جاده چالوس
شاید شگفت‌زده شوید اگر بدانید که جاده چالوس به عنوان چهارمین جاده زیبا در جهان هم شناخته می‌شود. این جاده که در زمان رضاشاه «راه مخصوص» نامیده می‌شد در زمان ساخت خود طولی معادل با ۱۶۸ کیلومتر و عرضی معادل با ۸ متر داشت. گرچه این عرض در بعضی نقاط جاده به ۱۰ تا ۱۲ متر هم می‌رسد. این جاده‌ی پرپیچ و خم در واقع قطر رشته‌کوه‌های البرز را طی می‌کند و پر است از گردنه‌های خطرناک با مناظر چشمگیر و آب و هوای فوق‌العاده. یکی از گردنه‌های بسیار خطرناک اما بسیار دیدنی جاده چالوس، گردنه هزارچم است و بعضی این جاده را به جاده هزارچم هم می‌شناسند.
در این جاده تفرجگاه‌ها و مراکز تفریحی و رستوران‌ها و مراکز خرید زیادی وجود دارد که گردشگران به هنگام عبور از آنها استفاده می‌کنند. حتی گاهی تهرانی‌ها برای پیک‌نیک و اتراق یک‌روزه قسمتی از جاده را طی می‌کنند و پس از گذران اوقات فراغت دوباره به تهران بازمی‌گردند.
چرا به جاده چالوس جاده ۵۹ می‌گویند؟
چنانچه کمی در فضای مجازی درباره جاده چالوس سرچ کنید خواهید دید که همه‌جا نوشته شده اسم ۵۹ اسم رسمی این جاده است و جاده چالوس اسم حقیقی آن نبوده بلکه شهرت آن است. گفتنی است سیستم عددگذاری جاده‌ها در ایران به دوران شکوفایی اقتصادی در دهه چهل و پنجاه بازمی‌گردد هنگامی که شورای اقتصادی اقیانوسیه و آسیا با سرمایه‌گذاری در ایران خواستند کشورهای افغانستان و پاکستان را از طریق ترکیه و ایران به اروپا متصل کنند.
جالب است بدانید این اولین‌بار بود که موضوع شماره‌گذاری جاده‌ها در ایران مطرح شد و بسیاری از آزادراه‌ها و جاده‌ها هم شماره خود را یافتند. به‌عنوان‌مثال آزادراه رشت قزوین به آزادراه ۱ و آزادراه تهران تبریز به آزادراه ۲، جاده اسالم به خلخال به جاده ۲۲، جاده مشهور میناب تا چابهار به جاده ۹۸، جاده تهران به بندرعباس به جاده ۷۱ و جاده شیراز به اهواز به جاده ۸۶ نام‌گذاری شد.
مسیر دسترسی به جاده چالوس
اما شاید مایل باشید بدانید چطور می‌توان خود را به جاده چالوس رساند؟ برای رسیدن به این جاده که از کرج شروع می‌شود سه‌راه وجود دارد. اولی از طریق اتوبان تهران به کرج است که چنانچه از اتوبان شیخ فضل‌الله وارد اتوبان تهران به کرج شوید، از آنجا به وسط جاده چالوس می‌رسید. مسیر بعدی از اتوبان خرازی است. این اتوبان که بخش غربی اتوبان همت و در امتدادش است در انتها به جاده چالوس می‌رسد. مسیر آخر هم اتوبان تهران شمال است. چنانچه از اتوبان همت یا آزادگان خود را به اتوبان تهران شمال برسانید، بعد از گذرکردن از تونل‌های سنگان و تالون، کمی مانده به گرماب به جاده چالوس می‌رسید.
معرفی دیدنی‌های جاده چالوس
اما تمام آن چه تا به اینجا گفتیم تنها دلایل جذابیت جاده چالوس نیستند. این جاده‌ی خاطره‌انگیز دارای جاذبه‌های گردشگری مختلف و دیدنی‌های گوناگونی است که آن را به یکی از محبوب‌ترین مسیرها در قلب میلیون‌ها ایرانی تبدیل کرده. اگر دوست دارید قدری درباره این دیدنی‌ها بدانید در ادامه با سفرهای پایتخت همراه باشید.
سد امیرکبیر
از جمله دیدنی‌های بسیار برجسته و معروف جاده چالوس سد امیرکبیر است. این سد که به سد کرج هم معروف است در کیلومتر ۲۵ این جاده واقع شده و باعث شکل‌گیری دریاچه‌ای زیبا با چشم‌اندازی شگفت‌انگیز شده است. گفتنی است از آب سد کرج برای تأمین آب آشامیدنی تهران و همچنین آب‌رسانی به زمین‌های کشاورزی کرج استفاده می‌شود. جالب‌تر این که این سد در واقع یک مرکز طبیعی برای پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان و قزل‌آلای خال قرمز به شمار می‌رود.
علاوه بر تماشای ابهت و جلال این سد و ماهیگیری و عکاسی می‌توانید با سفری چنددقیقه‌ای با قایق روی دریاچه از روستای واریان در آن طرف دریاچه هم دیدن کنید. این روستای کوچک همچون یک جزیره به نظر می‌رسد و ساکنین آن از قایق به‌جای تاکسی و اتوبوس برای تردد استفاده می‌کنند و در حال حاضر به‌عنوان منطقه‌ای ییلاقی شناخته می‌شود.
آبشار خور
از دیگر دیدنی‌های جاده چالوس باید به آبشار خور اشاره کرد که ۱۷ کیلومتر بعد از کرج و نرسیده به سد کرج واقع شده. چنانچه وارد مسیر فرعی خوزنکلا شوید و این مسیر را هم ۱۷ کیلومتر دیگر از بین کوه‌ها و ابرها ادامه دهید و از خوزنکلا، ارنگه و سیجان بگذرید، به روستای خور می‌رسید. در کنار روستای خور، پس از نیم ساعت پیاده‌روی در میان درختان سیب، آلو و گیلاس آبشار زیبای خور را خواهید دید که ۵۰ متر ارتفاع دارد و در میان‌کوه‌های مرتفع و فضای سرسبز ناحیه خور خودنمایی می‌کند. گفتنی است این مسیر از زیباترین مسیرهای طبیعت‌گردی ایران به حساب می‌رود.
غار یخ مراد
چنانچه به دنبال بازدید از جاهای اسرارآمیز هستید غار یخ مراد در جاده چالوس برای شما گزینه خوبی خواهد بود. این غار در حوالی روستای آزاد‌بر و کهنه‌‌ده در منطقه گچسر قرار گرفته و از جمله آثار ملی به شمار می‌رود. در ۷۰ کیلومتری جاده چالوس، در سمت غرب، تابلوی روستای کهنه ده شما را به سمت این غار هدایت می‌کند. غار یخ مراد به اشکال جالب و زیبایی‌های استثنایی‌اش بین طبیعت‌گردان حرفه‌ای مشهور و محبوب است. شاید به این دلیل که قندیل‌ها، استالاگمیت‌ها و استالاگتیت‌های آن از جنس یخ هستند. خوب است بدانید که مردم بومی این منطقه معتقدند که یخ‌های این غار خاصیت درمانی و شفابخشی دارند.
دیزین
از دیگر عوامل جذابیت جاده چالوس وجود دیزین در آن است. با رفتن به دیزین می‌توانید از جاذبه‌های ورزشی مختلف لذت ببرید. همچنین در کنار چندین قله مشهور برای کوهنوردی، می‌توان در پیست بین‌المللی اسکی دیزین در ۷۵ کیلومتری شهر کرج، تفریحی جذاب و ورزشی مفرح را تجربه کرد. گفتنی است این پیست دارای چهار تله‌کابین، دو تله‌سیژ، ۲۳ پیست اسکی و هفت تله‌اسکی بشقابی و تله‌اسکی چکشی و پیست چمن است. علاوه بر این، زمین تنیس و والیبال و امکان بازی کودکان و اسب‌سواری هم در این مجموعه وجود دارد.
دریاچه ولشت
دریاچه زیبای ولشت هم از دیگر دیدنی‌های جذاب جاده چالوس به شمار می‌رود. ولشت، دریاچه آب شیرینی محصور در کوه‌های مرتفع البرز است که حدوداً ۲۰ هکتار مساحت دارد. برای رفتن به این دریاچه دوراه وجود دارد. راه اول دو کیلومتر بعد از مرزن‌آباد است که به سمت غرب منحرف می‌شود و حدود ۱۳ کیلومتر بعد شما را به دریاچه خواهد رساند که هفت کیلومتر آن آسفالت و بقیه خاکی است. بعد از چند دقیقه رانندگی در این جاده خاکی به یک سربالایی تند خواهید رسید. این گردنه پر پیچ‌وخم را با انبوه درختان کاج که پشت سر بگذارید، به دریاچه خواهید رسید. مسیر دوم هم از روستای «کلنو»، درست وسط راه مرزن‌آباد به کلاردشت می‌گذرد.
گفتنی است دریاچه ولشت یکی از ۱۰ دریاچه آب شیرین کشور به شمار می‌رود و در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت شده و آب آن علاوه بر جوشش چشمه‌ها، از برف و باران تامین می‌شود.
روستای کندلوس
اگر به بازدید از روستاهای تاریخی علاقه دارید حتماً از روستای کندلوس در جاده چالوس دیدن کنید. پنج کیلومتر پس از مرزن‌آباد و از دوراهی «دوآب» که به سمت کجور حرکت کنید، تابلوی «روستای فرهنگی تاریخی کندلوس ۴۲ کیلومتر» را خواهید دید. کندلوس یکی از زیباترین بافت‌های روستایی اقلیم شمال را دارد و می‌توان در کوچه‌های سنگ‌فرش، کنار پنجره‌های چوبی و پرچین‌های کوتاه آن، آب‌وهوایی تازه کرد و از چشمه‌های گوارا، نغمه‌ی رودخانه، آواز پرندگان، آبشاری تماشایی و درختان سر به فلک کشیده از زندگی لذت برد.
این روستا با قدمتی چندین هزارساله دارای موزه‌ای ارزشمند است. موزه گیاهان دارویی کندلوس هم حدود ۲۰۰ گونه گیاه ارزشمند را در خود جای‌داده است.
مرداب کندوچال
در راه رسیدن به شهر چالوس از طریق جاده چالوس می‌توانید از مرداب کندوچال هم دیدن کنید که در میان جنگل سرسبز و زیبای فین واقع شده است. علاوه بر درختان جنگلی که دورتادور مرداب را گرفته‌اند، نیزار و گیاهان مردابی هم در این منطقه به چشم می‌خورد. اگر بخواهید شاهد چشم‌انداز زیبا و دل‌انگیز نیلوفرهای آبی باشید، باید در ماه اردیبهشت به‌طرف شهر چالوس و مرداب کندوچال بروید. از جمله بخش‌های زیبای مرداب باید به پرندگان و گونه‌های جانوری اطراف آن اشاره کرد که دیدن آنها هر گردشگری را به وجد می‌آورد.
جاده چالوس دیدنی‌های دیگری همچون شهر چالوس، کلاردشت، جنگل سرپوش تنگه، روستا و آبشار هریجان، روستای شهرستانک، ارنگه و روستای سپهسالار هم دارد که به هنگام عبور از جاده می‌توانید از آنها هم دیدن کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله از سفرهای پایتخت به معرفی یکی از پرخاطره‌ترین، محبوب‌ترین و زیباترین جاده‌های کشور یعنی جاده چالوس پرداختیم. قدری درباره تاریخچه آن و خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردش گفتیم. در پایان هم به معرفی برخی از جاذبه‌های گردشگری آن پرداختیم. امیدواریم این مقاله از سفرهای پایتخت به شناخت بیشتر شما از این جاده کمک کرده باشد.
