خاک هرمز، میراثی ارزشمند که باید حفظ شود
پربازدیدترین ها
جزیره هرمز یک مکان شگفت‌انگیز با زیبایی‌های طبیعی حیرت‌آور است. این جزیره‌ی زیبا و دوست‌داشتنی در چند سال اخیر بیشتر شناخته شده و گردشگران زیادی را به خود جذب کرده است. متأسفانه خاک رنگی جزیره هرمز از مدت‌ها قبل از ورود گردشگران، در حال استخراج و فروش است. این خاک در صنایع مختلفی مانند سرامیک‌سازی، مواد غذایی و حتی ساخت لوازم آرایشی استفاده می‌شود. همچنین خاک رنگی هرمز به صورت خام به کشورهای دیگر صادر می‌شود. این روزها افراد دلسوز زیادی توصیه می‌کنند خاک این جزیره را نخریم زیرا در صورت ازدست‌رفتن این خاک، یک میراث‌فرهنگی بزرگ از دست می‌رود.
خاک رنگی جزیره هرمز، یادگاری ارزشمند از دوران کهن
خاک رنگی جزیره هرمز، یادگاری ارزشمند از دوران کهن است. تشکیل دوباره این خاک میلیون‌ها سال‌ها زمان نیاز دارد و با توجه به حجم برداشت آن در سال‌های اخیر، ممکن است خاک سرخ هرمز برای همیشه تمام شود و دیگر در آینده اثری از این همه زیبایی دیده نشود. این روزها علاوه بر برداشت خاک هرمز توسط مسئولین، گردشگران زیادی هم هنگام حضور در این مکان، خاک رنگی جزیره هرمز را به عنوان یادگاری داخل بطری‌ها پرکرده و با خود به خانه می‌برند. این امر تخریب خاک هرمز و زیبایی‌های این جزیره را سرعت بخشیده است.
فرهنگ سازی برای حفظ خاک هرمز
بر اساس خبرهای منتشر شده از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، شخصی به نام آقای دکتر احمد نادعلیان که مدتی در جزیره هرمز فعالیت داشته و حتی موزه‌ای هم در آن تأسیس کرده است کتابی را در این زمینه به چاپ رسانده است. در این کتاب آقای دکتر از مردم درخواست کرده از خرید خاک ارزشمند هرمز خودداری کنند زیرا این کار به زیبایی و صنعت گردشگری جزیره آسیب‌زده و باعث ازدست‌رفتن این یادگار ارزشمند می‌شود.
در واقع یکی از دلایل اصلی حضور گردشگران در جزیره هرمز، خاک قرمز این جزیره است که در صورت ازدست‌رفتن آن، علاوه بر متضرر شدن خود جزیره، بخش بزرگی از گردشگری هرمز هم از بین می‌رود. آقای دکتر نادعلیان در کتاب خود تأکید کرده‌اند که شکل‌گیری کوه‌ها و کانی‌های رنگی جزیره زیبای هرمز، در نتیجه میلیون‌ها سال تحول زمین‌شناسی است و در صورت تخریب و نابودی آن‌ها، دیگر هیچ‌چیز نمی‌تواند جایگزین این پدیده‌های شگفت‌انگیز و نایاب شود.
کتاب آقای دکتر نادعلیان با نام «جزیره هرمز به روایت احمد نادعلیان: طبیعت، زندگی، فرهنگ و هنر» به دو زبان فارسی و انگلیسی و به صورت نوشتاری و صوتی عرضه شده است و در آن جاذبه‌های گردشگری طبیعی، میراث‌فرهنگی، سبک زندگی مردم و آئین‌های جزیره هرمز معرفی شده‌اند.
موزه دکتر نادعلیان
همچنین در موزه دکتر نادعلیان تمامی سنین می‌توانند اشیا قدیمی دوره‌های مختلف تاریخی جزیره هرمز مانند دوره پرتغالی‌ها و دوره‌های قبل و بعد از آن و بقایای موجودات عظیم دریایی از جمله نهنگ‌ها را مشاهده کنند و با خاک‌های رنگی هرمز، ابعاد زمین‌شناسی و کاربردهای آن‌ها آشنا شوند.
در یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این موزه یعنی بخش نگارخانه، آثار دکتر نادعلیان و آثار مشترک این هنرمند با بومی‌های جزیره به خصوص بانوان به فروش گذاشته شده‌اند. درآمد حاصل از فروش این آثار به هزینه‌های جاری موزه اختصاص داده شده است و مازاد آن هم در زمینه آموزش زنان و کودکان جزیره استفاده می‌شود.
دلیل رنگی بودن خاک جزیره هرمز
جزیره هرمز از معدود مکان‌های دنیاست که در قسمت‌های مختلف آن می‌توانید بافت زمین، شکل، طرح و رنگ‌های متفاوت را مشاهده کنید. کوه، خاک و زمین این جزیره در هر قسمت به رنگ‌های مختلفی مانند نارنجی، سرخ، سفید، زرد، آبی و مشکی درآمده است. خاک سرخ این جزیره از همه معروف‌تر است و معدن آن، این روزها از شدت برداشت مانند یک دره عمیق دیده می‌شود. در نزدیکی این معدن یک ساحل بسیار زیبا به نام «ساحل سرخ» وجود دارد. شما می‌توانید در این ساحل امواج را ببینید که خاک سرخ را از ساحل به‌طرف اقیانوس کشیده و تصویری بی‌نهایت جذاب را خلق می‌کند.
خاک سرخ هرمز با نام محلی گلگ (Gelak) مصارف مختلفی دارد و در صنایع سرامیک، صنایع غذایی و تهیه لوازم آرایشی از آن استفاده می‌شود. مردم جزیره از این خاک نوعی سس مخصوص برای غذا درست می‌کنند. اما دلیل رنگی بودن خاک جزیره هرمز چیست؟ خاک این جزیره به علت وجود ناخالصی‌های نمک و ترکیب‌های شیمیایی مانند اکسید فلزهای مختلف به رنگ قرمز درآمده است.
در صورتی که ترکیب نمک‌ها علاوه بر نمک خوراکی سدیم کلرید دارای ترکیب‌های دیگری هم باشد به رنگ‌هایی مانند آبی، سرخ، زرد، نارنجی، صورتی و حتی بنفش و لیمویی درمی‌آید. دلیل سرخی خاک هرمز و رنگ‌های دیگری که در این جزیره دیده می‌شود هم وجود همین ناخالصی‌هاست. عمده اکسید آهن در سنگ‌های هماتیت، اولیژیست و مگنتیت وجود دارند که این سنگ‌ها در تمام بخش‌های هرمز پراکنده هستند. همچنین یکی دیگر از دلایل قرمزی خاک سرخ هرمز وجود سنگ پیریت با مقادیر زیادی از اکسید آهن است.
ساحل نقره‌ای هرمز
یکی دیگر از جذابیت‌های هرمز وجود ساحل نقره‌ای در این جزیره است. ساحل نقره‌ای پر از ماسه‌هایی است که مانند الماس می‌درخشند. انگار این شن‌های زیبا پر از اکلیل‌های نقره‌ای هستند و روزها زیر نور گرم خورشید و شب‌ها زیر نور مهتاب، زیبایی ساحل را چندین برابر می‌کنند. دلیل درخشش این ماسه‌ها هم مانند خاک سرخ پدیده‌های زمین‌شناختی در میلیون‌ها سال قبل است. این درخشش حاصل پودر شدن کانی‌های آذرین و محتوی سیلیس ناشی از فعالیت آتشفشانی در دوره‌های تاریخی گذشته است.
چند توصیه مهم درباره سفر به هرمز
دراین قسمت چند توصیه مهم درباره سفر به هرمز داریم:
- عزیزانی که قصد سفر به این جزیره شگفت‌انگیز را دارند حتماً هنگام گشت و گذار در هرمز یا کمپ در سواحل آن، از ریختن زباله در طبیعت بپرهیزند.
- همان‌طور که بارها گفته شد رنگی بودن خاک جزیره هرمز حاصل میلیون‌ها سال پدیده زمین‌شناختی است و در صورت عدم توجه مسئولین و گردشگران، این خاک‌های زیبا تخریب شده و برای همیشه از بین می‌روند؛ بنابراین از جمع‌کردن این خاک به عنوان یادگاری و خرید آن‌ها جدا خودداری کنید.
- هنگام حضور در سواحل هرمز، صدف‌ها را به عنوان یادگاری جمع نکنید زیرا این صدف‌ها خانه موجودات کوچک دریایی به خصوص خرچنگ‌ها هستند و در صورت نبود آن‌ها، خرچنگ‌ها در خانه‌های نامناسبی مانند زباله‌ها پلاستیکی لانه کرده و زیر نور خورشید از بین می‌روند.
- فراموش نکنید شما اولین و آخرین گردشگران این جزیره نیستند و خاک رنگی هرمز و دیگر شگفتی‌های آن را باید برای فرزندان و آیندگان هم حفظ کنید.
جمع‌بندی درباره خاک رنگی جزیره هرمز
در این مقاله دلایل رنگی بودن خاک جزیره هرمز را توضیح دادیم و بر توصیه‌های دکتر نادعلیان مبنی بر عدم خرید این خاک تأکید کردیم. خاک رنگی جزیره هرمز، ساحل سرخ، ساحل نقره‌ای، غارها و کوه‌های رنگارنگ و رودخانه طلایی اسرارآمیز این جزیره از شگفت‌انگیزترین مکان‌هایی هستند که می‌توانید آن‌ها را مشاهده کنید. اما همه این زیبایی‌ها در صورت عدم توجه مسئولین و گردشگران، در مدت زمان کوتاهی از بین می‌روند و دیگر قابل‌جایگزینی نخواهند بود.
