مناطق شگفت‌انگیزی در جای جای کشورمان وجود دارد که بازدید از آنها هر گردشگر خوش‌ذوقی را به وجد می‌آورد. یکی از این نواحی طبیعی فوق‌العاده و مناطق دیدنی در چابهار تالاب لیپار است که با عنوان تالاب صورتی هم شناخته می‌شود. اگر دوست دارید درباره این تالاب استثنایی بیشتر بدانید در این مقاله با الی گشت همراه باشید.
معرفی تالاب لیپار
تالاب لیپار از جمله مشهورترین تالاب های ایران است که در کرانه دریای عمان، شرق چابهار، در جاده ساحلی چابهار به گواتر و کنار روستای لیپار واقع شده. روستای لیپار از توابع بخش مرکزی شهرستان چابهار به حساب می‌رود.
این تالاب که در تنگه‌ای صخره‌ای و مشرف به دره‌ای زیبا شکل گرفته، با رنگ صورتی خاص خود جلوه‌گری می‌کند و آن را با عنوان عروس چابهار هم می‌شناسند.
تالاب لیپار از ایستا شدن آب اقیانوس عمان بین دو کوه به وجود آمده و باعث تشکیل اکوسیستم ویژه‌ای گردیده است. این تالاب با ظاهری شگفت‌انگیز و دیدنی یکی از شورترین آب‌های دنیا را دارد.
وسعت و رنگ این تالاب منحصر به فرد بسته به شرایط محیطی در زمان‌های گوناگون متغیر است. در فصل‌های پربارش، وسعت تالاب به حدود ۱۰ هکتار می‌رسد و بیشتر از ۱۴ کیلومتر طول دارد.
لیپار به چه معناست؟
واژه لیپار از دو بخش «لیپ» و «آر» تشکیل شده. «لیپ» به معنای خار و خاشاک رودخانه و «آر» به معنای آب رودخانه است. از آن جایی که در روستای لیپار آب رودخانه با خاروخاشاک آن به دریا می‌ریزد، نام تالاب لیپار را برای این تالاب برگزیده‌اند.
همچنین در زبان بلوچی لیپار به محل تلاقی آب رودخانه و دریا گفته می‌شود و کلمه‌ی لیپار در حقیقت موقعیت این تالاب و روستا را بیان می‌کند.
تالاب لیپار چگونه شکل گرفته است؟
دو روایت درباره شکل‌گیری تالاب لیپار گفته می‌شود. بعضی افراد بومی بر این باورند که این تالاب در اثر باز شدن راه خورها، با روندی طبیعی به‌مرور شکل گرفته. در مقابل، بعضی دیگر ساخت این تالاب را مدیون فردی به نام «دادکریم شیخ‌زاده» از اهالی روستای «دمبدف» می‌دانند.
بر اساس آن چه گروه دوم می‌گویند این تالاب در سال ۱۳۶۲ هجری شمسی یا ۱۳۸۱ میلادی احداث شده. بر اساس گفته‌ها به همت اهالی و بودجه شخصی دادا کریم شیخ‌زاده و حمایت وزارت نیرو و در اختیار گذاشتن ماشین‌آلات تالاب لیپار ساخته می‌شود تا آب‌های سطحی حاصل از بارندگی‌ها را سروسامان دهد.
در سال‌های اول شکل‌گیری این تالاب، بارندگی‌های خوبی در منطقه اتفاق افتاده و تالاب پر از آب و پیرامونش سرسبز شد. همچنین پرندگان بسیاری ساکن دائمی یا موقت این تالاب شده‌اند. متأسفانه خشکسالی‌های اخیر حیات این تالاب را در معرض خطر قرار داده و وسعت و شکل دریاچه در حال تغییر است.
علت صورتی بودن رنگ تالاب لیپار
همان‌طور که شاید تا به اینجا دریافته باشید علت اصلی شهرت و محبوبیت تالاب لیپار رنگ صورتی مایل به سرخ آن است. این رنگ در اثر ترکیب شوری زیاد آب دریاچه با نوعی از جلبکها به وجود آمده.
جلبک «دونالیلا سالینا» که تحمل شوری زیادی دارد در آب این دریاچه می‌روید و در تماس با دسته‌ای از باکتری‌ها به نام «هالوباکتری» منجر به تولید کاروتنوئید (رنگ‌دانه) صورتی می‌شود. در مجموع باید گفت عوامل متعددی در تشکیل دریاچه‌های صورتی نقش دارند.
در واقع می‌توان گفت آب‌وهوا، جنس خاک بستر دریاچه و میزان شوری آب از جمله عواملی هستند که محیط مناسب رشد این نوع جلبک و زیست این‌گونه از باکتری را فراهم می‌کنند.
آشنایی با پوشش گیاهی تالاب لیپار
موقعیت جغرافیایی ویژه و منحصر به فرد تالاب لیپار موجب شده تا شرایط برای رویش گیاهانی مانند بلوط، گزنه، گز، کهور، چش (نوعی اقاقیا) و نی در آب مهیا شود. وجود این گیاهان و رنگ تالاب منظره‌ای دیدنی پدید آورده است. همچنین در کنار تالاب، دشتی به نام «دشتار» قرار دارد.
گفتنی است که در زبان محلی دشتار به معنای نامزد یا دختران جوانی است که هنوز ازدواج نکرده‌اند. جالب است بدانید این دشت به خاطر وجود درختان سرسبز و جوان این‌طور نامیده می‌شود. علاوه بر این در اطراف این تالاب پنبه‌های وحشی رشد می‌کنند و افراد بومی از آنها تشک و بالشت درست می‌کنند.
آشنایی با پوشش جانوری تالاب لیپار
خوب است بدانید تحقیقات علمی و کارشناسی وجود ۶۴ گونه از نرم‌‌تنان، ۹۳ گونه پلانکتون گیاهی، ۳۱ گونه پلانکتون جانوری، ۸۵ گونه از انواع ماهی، ۲۴ گونه از سخت‌پوستان، ۱۴ گونه مایوبنتوز و ۴۶ گونه مختلف از جلبکها را در آب تالاب لیپار مشخص کرده است.
همچنین فلامینگوهای سفید و صورتی (مرغ آتشین)، پرنده سیاه رنگ چنگر، حواصیل (مرغ ماهی‌خوار)، عقاب دشتی، طاووسکن، کشیم، باقرقره، تیهو و گونه حفاظت شده و در حال انقراض اردک مرمری از جمله پرندگان بومی و مهاجری هستند که در تالاب لیپار زیست می‌کنند.
چرا رنگ آب تالاب لیپار در طول سال تغییر می کند؟
اما شاید کنجکاو شده باشید تا بدانید چرا رنگ آب تالاب لیپار در طول سال تغییر می‌کند؟ در جواب این سؤال باید گفت شرایط محیطی مختلف، کیفیت آب تالاب و افزایش و کاهش فعالیت باکتری‌ها در فصل‌های گوناگون باعث تغییر رنگ تالاب می‌شود.
رنگ قرمز و سرخ در بعضی فصول جلوه بیشتری دارند و اغلب در فروردین، خرداد، شهریور، مهر، بهمن و اسفند آب تالاب صورتی مایل به سرخ می‌شود. همچنین رودخانه و خورهای منتهی به تالاب، مواد آلی و معدنی گوناگونی را به دریاچه صورتی وارد می‌کنند که بر میزان فعالیت جلبکها و باکتری‌ها اثرگذار است.
همچنین جریان‌های دریایی حاصل از طوفان‌های مونسون (پدیده طبیعی حوزه عمان)، وزش طوفان و گردوغبار باعث افزایش فعالیت جلبکها در خرداد تا اواسط شهریور می‌شود و تعداد آنها بعد از گذشت چند ماه، در اواخر پاییز به بیشترین میزان خود می‌رسد و این به معنای پررنگ‌تر شدن آب تالاب لیپار است.
بهترین زمان بازدید از تالاب لیپار چه موقعی است؟
موقعیت جغرافیایی خوب و دسترسی آسان به تالاب لیپار موجب شده تا در تمام ماه‌های سال گردشگران بسیاری به بازدید از آن بروند. اما اگر می‌خواهید بدانید بهترین زمان برای بازدید از این تالاب چه موقعی است باید گفت اواسط زمستان تا بهار بهترین موقع برای این کار است.
چرا که در این زمان میزان آب تالاب و رنگ آن بسیار جذاب و دیدنی می‌شود. در تابستان اغلب تالاب کم آب می‌شود و به دلیل شرایط محیطی تأثیرگذار بر جلبکها رنگ صورتی آن جلوه چندانی ندارد.
پاییز هم فصل مهاجرت پرندگان به شمار می‌رود و بهترین زمان برای تفریح و جذاب پرنده‌نگری در تالاب لیپار به حساب می‌رود. در زمستان هم پرندگان زمستان‌گذر خاصی در این دریاچه دیده می‌شوند.
چطور به تالاب لیپار برویم؟
تالاب لیپار که از شگفتی‌های طبیعی ایران به حساب می‌رود در فاصله ۲۰ کیلومتری شرق (۲۵ دقیقه رانندگی) از مرکز شهر ساحلی چابهار واقع شده است. برای رسیدن به این تالاب باید در بلوار قدس چابهار حرکت کنید تا به فلکه مادر برسید.
در این فلکه به سمت بلوار اقیانوس تغییر مسیر دهید. سپس دور بزنید و وارد جاده ساحلی چابهار به گواتر شوید. نام این جاده در نقشه مسیر ۹۸ است. بعد از حدود ۱۸ کیلومتر رانندگی در این جاده ساحلی، به روستای رمین و تالاب صورتی لیپار خواهید رسید.
نکات بازدید از تالاب لیپار
لازم به ذکر است که بازدید از تالاب لیپار رایگان است و به صورت ۲۴ ساعته می‌توان از آن بازدید کرد. نکته مهم دیگر آن که زمین‌های اطراف دریاچه باتلاقی هستند و امکان گیرکردن ماشین در آنها وجود دارد.
در بازدید از این تالاب به تجهیزاتی مانند کلاه آفتاب‌گیر، عینک آفتابی، کفش راحتی، لباس اضافی، دوربین عکاسی و دوربین شکاری برای تماشای پرندگان نیاز خواهید داشت. اگر قصد دارید شب در این منطقه بمانید، حتماً چادر مسافرتی، پتو یا کیسه خواب، چراغ قوه و خوراکی به همراه داشته باشید.
همچنین با خرید از بازار محلی تالاب، تجربه شترسواری و استفاده از اقامتگاه های بوم گردی می‌توانید به بهبود اقتصاد منطقه کمک کنید. در بازدید از تالاب صورتی هرگز آب دریاچه را آلوده و زباله‌های خود را در منطقه رها نکنید تا زیست تالاب و موجودات آن در معرض خطر قرار نگیرد.
چه تفریحاتی می توان در تالاب لیپار انجام داد؟
علاوه بر طبیعت‌گردی، عکاسی و پرنده نگری که از مهم‌ترین تفریحاتی هستند که می‌توانند پیرامون تالاب لیپار انجام دهید، اطراف تالاب کپرهای کوچکی برای فروش صنایع دستی، محصولات دریایی و هنر دست زنان بلوچی ساخته شده‌اند که می‌توانید از آنها استفاده کنید.
در این مکان، اتاقکی برای طراحی دست با حنا هم وجود دارد و گاهی هم می‌شود از موسیقی با سازهای محلی افراد بومی لذت برد. علاوه بر این در نزدیکی محیط تالاب، تعدادی شتر برای افرادی که به شترسواری علاقه‌مند هستند، وجود دارد.
جاذبه های گردشگری نزدیک به تالاب لیپار
اما شاید بخواهید بدانید چه جاذبه‌های گردشگری نزدیک به تالاب لیپار وجود دارد تا با یک تیر چند نشان زده و از آنها هم دیدن کنید. از جمله این جاذبه‌های گردشگری دیدنی می‌توان به کوه های مینیاتوری یا مریخی چابهار، درخت انجیر معابد، ساحل صخره ای چابهار و آب‌فشان صخره‌ای چابهار اشاره کرد.
جمع بندی
در این مقاله از الی گشت به معرفی یکی از منحصربه‌فردترین و تماشایی‌ترین تالاب‌های کشورمان که به تالاب یا دریاچه صورتی معروف است؛ یعنی تالاب لیپار در چابهار پرداختیم. این تالاب به دلیل وجود یک نوع جلبک خاص در ترکیب با باکتری‌های دریاچه از رنگی صورتی برخوردار است و با بازدید از آن می‌توانید تجربه‌ای خاص و ویژه از ایران‌گردی به دست بیاورید.
سؤالات متداول
تالاب لیپار کجاست؟
این تالاب در کرانه دریای عمان، شرق چابهار، در جاده ساحلی چابهار به گواتر و کنار روستای لیپار واقع شده است.
چرا تالاب لیپار به تالاب صورتی معروف است؟
این تالاب به دلیل وجود یک نوع جلبک خاص در ترکیب با باکتری‌های دریاچه از رنگی صورتی برخوردار است و به همین خاطر به آن تالاب صورتی یا دریاچه صورتی گفته می‌شود.
بهترین زمان بازدید از تالاب لیپار چه موقعی است؟
اواسط زمستان تا بهار بهترین زمان بازدید از این تالاب به شمار می‌رود.
آیا برای بازدید از تالاب لیپار باید هزینه ای پرداخت کنیم؟
بازدید از تالاب لیپار رایگان است و نیاز نیست هیچ هزینه‌ای پرداخت کنید.
