کلوسئوم، نامی است که باروح مردم ایتالیا و روم باستان گره‌خورده. اگر شما هم به فیلم‌هایی همچون گلادیاتور و فرهنگ روم باستان علاقه‌مند باشید، حتماً نام آمفی‌تئاتر کلوسئوم یا همان آمفی‌تئاتر فلاوین یا فلاویوس را شنیده‌‌اید. محلی برای نبردهای میان گلادیاتورها و حیوانات وحشی و حتی اعدام مسیحیان. اما آیا می‌دانستید کلوسئوم در فهرست عجایب هفتگانه جدید جهان است؟ شاید برایتان عجیب باشد که چرا این بنای تاریخی آن‌قدر میان مردم دنیا پرطرف‌دار است، تا جایی که بعضی آن را نماد کشور ایتالیا می‌دانند. با سفرهای پایتخت در این مقاله همراه باشید تا با هم بیشتر با این جاذبه‌ی گردشگری مهم کشور ایتالیا آشنا شویم.
تاریخچه کلوسئوم
هر مکان باستانی شناسنامه‌ای دارد، تاریخچه‌ای که به ما کمک می‌کند بهتر و بیشتر با آن بنای باستانی آشنا شویم. تاریخچه کلوسئوم به‌قدری جالب است که باعث می‌شود دلتان بخواهید همین حالا از آنجا بازدید کنید!
آمفی‌تئاتر فلاوین که به آمفی‌تئاتر کلوسئوم هم معروف است، بزرگترین تماشاخانه باستانی است. این بنای باشکوه در شهر رم کشور ایتالیا واقع شده. رومیان باستان مردمی جنگجو و لذت‌طلب بودند. آنها از هر فرصتی برای نمایش قدرت امپراتوری استفاده می‌کردند. زندگی برای آنها همواره سرشار از شور و هیجان بود. پس عجیب نیست که سلسله فلاویان در سال ۶۹ میلادی ساخت کلوسئوم را شروع کرد. ساخت‌وساز این بنای بزرگ به دلیل پیچیدگی معماری و عظمت آن در طول فرمانروایی سه امپراتور یعنی وسپاسیان، تیتوس و دومیتیان کامل شد. این تماشاخانه باستانی بین ۵۰۰۰۰ تا ۸۰۰۰۰ نفر ظرفیت داشته.
شاید بخواهید بدانید که چرا این آمفی‌تئاتر به نام کلوسئوم هم شناخته می‌شود؟ دلیلش وجود مجسمه‌ای بسیار بزرگ از نرون به نام کلوسئوم است که روزگاری در نزدیکی این بنا وجود داشته. مجسمه‌ای که بعدها با اعمال تغییراتی در آن تبدیل به مجسمه‌ی آپولون یکی از خدایان رومیان باستان شد.
همان‌طور که گفتیم رومیان عاشق سرگرمی و هیجان بودند. تصور کنید این مردم عاشق هیجان حالا می‌توانستند به‌صورت کاملاً رایگان به تماشای جنگ‌های گلادیاتوری و نبرد میان حیوانات وحشی بنشینند. در واقع این تماشاخانه تبدیل به قطب سرگرمی رم شده بود.
مرمت و بازسازی کلوسئوم
اما در سال ۲۱۷ میلادی این بنا به دلیل اصابت صائقه آتش گرفت و تا سال ۲۴۰ میلادی بازسازی نشد. در نهایت در این سال عملیات بازسازی تماشاخانه شروع شد. در سال ۳۲۰ میلادی مجددا از این بنا برای جنگ‌های گلادیاتوری استفاده شد. آخرین این نبردها در سال ۴۳۵ میلادی در کلوسئوم برگزار شد.
اما انگار طبیعت چندان با کلوسئوم سر مدارا نداشت. در سال ۴۳۳ میلادی زلزله‌ی بزرگی که در رم آمد، باعث ایجاد خرابی‌های زیادی در این بنا شد. خرابی‌هایی که بعداً در زمان دو تن از امپراطورهای رم به سال ۴۸۴ و ۵۰۸ میلادی مرمت شد. جالب است بدانید در قرون‌وسطی عبادتگاهی کوچک به بنا اضافه شد. همچنین در ۱۲۰۰ میلادی خاندانی رمی تماشاخانه را برای استفاده‌ی شخصی بازسازی کردند. در میانه‌ی قرن چهاردهم تا نوزدهم هم گروهی مذهبی در آن ساکن شدند. در این سال‌ها و سال‌های پس از آن سنگ‌های مرمر و گیره‌های برنزی نگه دارنده‌شان کم شده و به سرقت رفتند.
کلیسا پس از قرن ۱۷ کلوسئوم را مکانی مقدس می‌دانست. چرا که معتقد بود مسیحیان اولیه در آنجا اعدام و شهید شده‌اند. تلاش‌ها برای مرمت این بنا همچنان ادامه دارد.
معماری شگفت‌انگیز کلوسئوم
معماری بناهای باستانی با معماری ساختمان‌های مدرن امروزی تفاوت زیادی دارد. شاید به همین خاطر است که دلمان می‌خواهد به دیدن این بناها برویم. معماری شگفت‌انگیز کلوسئوم هم از این قاعده مستثنا نیست. تماشاخانه فلاویوس به سبک معماری کلاسیک یونانی ساخته شده، در معماری کلاسیک یونان سه سبک مشخص دوریک، ایونیک و قرنتی برای ساخت ستون‌های عظیم وجود دارد. از هر سه‌ی این سبک‌های ستون‌سازی در ساخت این بنای باشکوه استفاده شده است. پلان تماشاخانه بیضی شکل است. محیط کلوسئوم حدود ۵۴۵ متر و ارتفاع آن هم تقریبا ۴۸ متر است.
در نمای این ساختمان میان ستون‌ها، طاق‌هایی وجود دارد. بخش خارجی تماشاخانه از سنگ تراورتن بسیار مقاوم ساخته شده. قسمت‌های داخلی بنا هم از سنگ‌های رسوبی ساخته شده. ستون‌ها اما از جنس سنگ مرمر هستند. بخش‌های مهم آمفی تئاتر شامل «آره‌نا» یا زمین مبارزه، زیرزمین و جایگاه تماشاگران می‌شود. طول آره‌نا ۸۷ متر و عرض آن ۵۵ متر بود. کف آن هم با ۱۵ سانتی‌متر شن پوشیده می‌شد. دورتادور زمین مبارزه را دیواری به ارتفاع ۵ متر فراگرفته بود. بالای این دیوار جایگاه تماشاگران قرار داشت. جایگاهی که شکل پلکانی داشت. قسمت‌های پایین‌تر و نزدیک‌تر به زمین متعلق به اشراف و درباریان بود و جایگاه‌های بالاتر متعلق به مردمی با طبقه اجتماعی پایین‌تر.
اجزا داخلی کلوسئوم
زیرزمین کلوسئوم یا همان «هایپوجیوم» دیرتر از بقیه‌ی بنا کشف شد. این قسمت مخصوص نگهداری گلادیاتورها و حیوانات وحشی‌ای بود که قرار بود با هم مسابقه بدهند. دست‌کم ۸۰ راهرو در این زیرزمین یا سرداب وجود داشت. از طریق این راهروها گلادیاتورها و حیوانات را به کمک تجهیزاتی هیدرولیکی وارد زمین مبارزه می‌کردند. همچنین مسیرهای زیرزمینی دیگری برای جابه‌جایی امپراطورها و اشراف در کلوسئوم وجود داشت. گفتنی است هوای زیرزمین در تابستان بسیار گرم و خفه و در زمستان بسیار سرد بود و همواره بوی بدی در آن به مشام می‌رسید.
آمفی‌تئاتر کلوسئوم همچنین ورودی‌های بسیاری داشت. «پورتاساناویواریا» به معنی دروازه زندگی مخصوص عبور افراد شکست‌خورده اما جان به در برده بود. «پورتالیبیتینا» به معنی دروازه مرگ مخصوص عبور مردگان بود. «پورتاترایمفالیس» هم مخصوص عبور پیروز شدگان بود.
جالب است بدانید که این تماشاخانه دارای دکل‌هایی بود که سایه‌بانی بزرگ و تاشو مشهور به «ولاریوم» را نگه می‌داشتند. این سایه‌بان، تماشاخانه را از نور مستقیم خورشید و باد و باران در امان نگه می‌داشت.
آمفی‌تئاتر کلوسئوم و خشونت!
هر مکان باستانی در زمان خود استفاده‌ای مشخص داشته اما آمفی‌تئاتر کلوسئوم و خشونت، دو کلمه‌ای هستند که همیشه همراه هم آمده‌اند. مهم‌ترین رویدادی که در طول تاریخ در این تماشاخانه اتفاق می‌افتاده نبرد میان گلادیاتورها بوده اما به چه کسی می‌گفتند گلادیاتور؟ گلادیاتور به مبارزهای شجاع و پرقدرتی گفته می‌شد که برای اثبات وفاداری خود به امپراطوری روم هر نبردی را می‌پذیرفتند. این گلادیاتورها عموماً یا اسیر جنگی بودند یا مجرم. افراد را به مدارس گلادیاتوری می‌بردند و به آنها آموزش‌های رزمی می‌دادند. گلادیاتورها معمولاً یا در جنگ با یکدیگر کشته می‌شدند و یا در جنگ با انواع حیوانات وحشی.
رویدادهای کلوسئوم
اما یکی دیگر از رویدادهایی که در کلوسئوم رخ می‌داد، «وناسیون» یا همان نبرد میان حیوانات بود. جالب است بدانید که معمولاً برای برگزاری این رویداد، محیط زمین نبرد را شبیه به زیستگاه واقعی حیوان درست می‌کردند. از جمله حیواناتی که در این مسابقات از آنها استفاده می‌شد می‌توان به این موارد اشاره کرد: کرگدن، خرس، کفتار، فیل، زرافه، شیر، ببر، کروکدیل و بسیاری دیگر. این رویدادها به‌قدری خشونت‌آمیز بود که پس از برگزاری آنها کف زمین مبارزه کلوسئوم آغشته‌به‌خون می‌شد.
از دیگر نمایش‌هایی که در بنای کولوسئوم انجام می‌شد، «سیلوا» بود. در این نوع نمایش هم محل زیستگاه حیوانات توسط هنرمندان و تکنسین‌هایی بازسازی می‌شد. حتی گاهی در آن داستان‌های اسطوره‌ای اجرا می‌کردند.
یکی از شایعاتی که درباره نمایش‌های اجرا شده در این تماشاخانه وجود دارد، مربوط به اجرای نبردهای دریایی است. عده‌ای معتقدند کف کلوسئوم به نحوی ساخته شده بوده که آب در آن نفوذ نمی‌کرده است. به‌این‌ترتیب می‌توانستند کف آره‌نا را پرازآب کنند و نمایش جنگ‌های دریایی را در آن اجرا کنند. گرچه هنوز کسی نمی‌تواند با قطعیت این نظریه را تأیید کند.
اما یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که در آمفی‌تئاتر کلوسئوم اجرا می‌شد، جشن‌های پیروزی امپراتوران روم بود. معروف‌ترین آنها مربوط به زمان تراژان می‌شود که در آن گلادیاتورهای زیاد و حیوانات بسیاری کشته شدند.
بازدید از کلوسئوم
شاید با خواندن این مقاله ترغیب شده باشید که به بازدید از کلوسئوم بروید. پس باید بدانید که برای بازدید از این بنای منحصر به فرد تاریخی دو نوع تور وجود دارد: تور روزانه و تور شبانه. بسته به روحیه‌ی خودتان می‌توانید یکی از این تورها را انتخاب کنید. اما با توجه به تجربیات بازدیدکننده‌ها می‌توان گفت بازدید شبانه از تماشاخانه کلوسئوم لطف بیشتری دارد. چرا که در شب می‌توان قسمت‌هایی از این بنا را بازدید کرد که در روز امکان آن نیست. به‌عنوان‌مثال بخش‌هایی همچون زندان‌های زیرزمین و یا سکوی نمایش در طول روز قابل بازدید نیستند.
همچنین معماری باشکوه این آمفی‌تئاتر در شب و با وجود نورپردازی خوب بهتر به چشم می‌آید. مزیت استفاده از تور برای بازدید از تماشاخانه نسبت به بازدید شخصی، صرفه‌جویی در وقت و کسب اطلاعات بیشتر از تورلیدر درباره‌ی بناست. اگر بخواهید به‌صورت شخصی از بنا دیدن کنید باید مدتی نسبتاً طولانی در صف بلیط بایستید. همچنین ممکن است به دلیل کمبود اطلاعات نتوانید به‌درستی از همه‌ی فضاها دیدن کنید.
یکی از مواردی که هر توریستی به آن فکر می‌کند چگونگی دسترسی به بناهای تاریخی است. شاید بخواهید بدانید که چنانچه در شهر رم باشید چطور می‌توانید خود را به کلوسئوم برسانید. برای دسترسی به کلوسئوم هم می‌توانید از تراموا استفاده کنید هم مترو و هم اتوبوس. تمام انواع این وسایل نقلیه عمومی ایستگاه‌هایی به نام کلوسئوم دارند. با استفاده از آنها می‌توانید خود را به‌راحتی و سرعت به این بنای تاریخی برسانید.
ساعت بازدید روزانه از آمفی‌تئاتر کلوسئوم از ساعت هشت و نیم صبح تا ساعتی پیش از غروب آفتاب است. همچنین هزینه‌ی بلیط برای افراد زیر ۱۷ سال کمتر از افراد بزرگسال است.
جمع بندی
در سال ۲۰۰۷ آمفی تئاتر کلوسئوم در فهرست عجایب هفتگانه جدید جهان قرار گرفت. این تماشاخانه بزرگترین آمفی تئاتر باستانی با ظرفیتی حدود ۸۰۰۰۰ تماشاگر است. این بنا که به آمفی تئاتر فلاوین یا فلاویوس هم معروف است، در شهر رم و کشور ایتالیا واقع شده، در طول تاریخ این تماشاخانه‌ی بزرگ بارها به دلیل بلایای طبیعی آسیب دیده و بازسازی شده. کلیسا و جامعه‌ی مسیحیت به کلوسئوم به عنوان مکانی مقدس نگاه می‌کنند. آنها معتقدند اولین مسیحیان در این بنا به شهادت رسیده‌اند. معماری این بنا به سبک یونانی و بسیار باشکوه و پیچیده است.
از کلوسئوم برای برگزاری نبردهای خونین گلادیاتوری و نیز جنگ میان حیوانات و برگزاری جشن‌های پیروزی استفاده می‌شده است. ورود به این مراسم‌ها برای عموم آزاد و رایگان بوده. امروزه آمفی‌تئاتر کلوسئوم به عنوان نمادی از امپراطوری روم باستان و بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت کشور ایتالیا به حساب می‌رود.
هر ساله بازدیدکنندگان بسیاری برای بازدید از این بنای منحصر به فرد تاریخی به رم سفر می‌کنند. بازدیدکنندگان هم می‌توانند به‌صورت شخصی و با تهیه‌ی بلیط از بنا دیدن کنند و هم به همراه تور، دو نوع تور روزانه و شبانه برای بازدید از این تماشاخانه وجود دارد. هرکس می‌تواند بسته به روحیه‌ی خود یکی از آنها را انتخاب کند. همچنین دسترسی به این بنای تاریخی از طریق وسایل نقلیه عمومی امکان‌پذیر است. در پایان می‌توان گفت دیدار از کلوسئوم تجربه‌ای تکرارنشدنی برای هر بازدیدکننده‌ای رقم می‌زند.
