اصحاب کهف، داستانی مشهور در کتاب‌های دینی و ادبیات جهان است که به گروهی اشاره دارد که در زمان ستمگری و کفر به خداوند، به یک غار پناه بردند تا از تعقیب حاکم ظالم و باورهای نادرست او فرار کنند.
این داستان نه تنها در قرآن ذکر شده، بلکه در متون دیگر هم آمده و نماد ایمان و استقامت در برابر فشارهای اجتماعی و سیاسی است. در حال حاضر چند غار به عنوان غار اصحاب کهف در دنیا شناخته می‌شود که در این مطلب از سفرهای پایتخت قصد داریم به معرفی آنها بپردازیم.
معرفی غار اصحاب کهف
داستان اصحاب کهف، روایت مردانی است که به همراه یک سگ، سال‌ها در غاری به خواب فرو رفتند. این مردان به دلیل فشارهای اجتماعی و سیاسی نتوانستند عقاید دینی خود را به حاکم روم باستان اعلام کنند و بنابراین به این غار پناه بردند.
پس از بیدار شدن از خواب، جستجوی غار آنها، توجه باستان‌شناسان زیادی را به خود جلب کرد و گزینه‌های مختلفی برای محل آن مطرح شد که اکنون به جاذبه‌های گردشگری معروفی تبدیل شده‌اند.
در این میان، برخی باستان‌شناسان، غاری در نزدیکی افسوس در ترکیه را به عنوان محل غار اصحاب کهف شناسایی کرده‌اند. این غار شامل هفت جای خواب و بقایای یک عبادتگاه است که حفاری‌هایی در آن انجام شده و آثار تاریخی آن به قرن‌های پنجم و ششم میلادی بازمی‌گردد.
همچنین کتیبه‌های موجود بر دیواره‌های این غار هم به جذب گردشگران کمک کرده و آن را به محلی مورد توجه برای بازدیدکنندگان تبدیل کرده است. اما چند غار دیگر در کشورهایی مثل جمهوری نخجوان و اردن هم وجود دارد که طبق اسناد و مدارک موجود، برخی از باستان‌شناسان عقیده دارند که غارهای اصحاب کهف هستند.
ماجرای اصحاب کهف
داستانی که در قرآن به آن اشاره شده، حول گروهی از مردان مؤمن می‌چرخد که از خانواده‌های اشرافی مسیحی بودند و برای فرار از آزار و اذیت‌های حاکم ظالم زمانه‌شان، به غاری پناه بردند.
این مردان که به اصحاب کهف معروف هستند، در دوره‌ای تحت سلطه دقیانوس زندگی می‌کردند، امپراتوری که بت‌پرستی را بر مردم تحمیل می‌کرد. آنها با مخالفت باورهای حاکم و انتخاب ایمان، برای فرار از دست مأموران به غار رفتند و خداوند از آنها محافظت کرد، به‌گونه‌ای که به خوابی عمیق فرو رفتند که ۳۰۰ سال طول کشید.
هنگامی که آنها بیدار شدند، تصور می‌کردند فقط یک روز یا کمتر خوابیده‌اند و یکی از آنها برای تهیه غذا به شهر رفت. با ورودش به شهر، تغییرات زیادی را مشاهده کرد و وقتی برای خرید نان به نانوایی رفت، نانوا به سکه‌های قدیمی‌اش شک کرد و او را نزد حاکم برد.
حاکم که تصور می‌کرد او گنجی پیدا کرده، از او خواست تا سهمی از آن را بدهد. اما او داستان غار و یارانش را برای حاکم تعریف کرد و حاکم تصمیم گرفت همراه با جمعی به غار برود. وقتی به غار رسیدند، یاران با وجود جو ناآرام و آشفته خواستند که به خواب ابدی برگردند تا از آشوب جلوگیری کنند.
به این ترتیب، آنها دوباره به خواب فرو رفتند و درب غار برای همیشه بسته شد و بدین ترتیب داستان اصحاب کهف به پایان رسید. با اینکه این داستان در دوره روشنگری کمی فراموش شد، اما با ظهور رومانتسیسم دوباره مورد توجه قرار گرفت و در آثار نویسندگانی چون توماس دی کوئنسی، گوته، واشنگتن ایروینگ و اچ جی ولز به چشم می‌خورد.
غارهای اصحاب کهف
برخی از باستان‌شناسان بر این باورند که این غار در شهر افسوس، نزدیک ازمیر در ترکیه واقع شده است.
در نزدیکی ویرانه‌های باستانی افسوس، کوهی به نام ینایرداغ وجود دارد که یک غار قدیمی در آن قرار دارد و بسیاری معتقدند که این همان غاری است که اصحاب کهف در آن به خواب رفته‌اند. این غار بزرگ و وسیع بوده و در آن صدها قبر به چشم می‌خورد.
همچنین، در نزدیکی شهر نخجوان، غاری با عنوان “غار اصحاب کهف” وجود دارد که گردشگران زیادی سالانه از آن بازدید می‌کنند، چون بر اساس اسنادی بسیاری باور دارند این غار، همان غار اصحاب کهف است.
علاوه بر این، غار دیگری در نزدیکی امان پایتخت کشور اردن، وجود دارد که قدمت آن به قرن پنجم میلادی بازمی‌گردد و برخی این غار را به عنوان غار معروف اصحاب کهف می‌شناسند.
غار اصحاب کهف در کدام کشور است؟
در کتاب بحارالانوار، روایتی از حضرت علی علیه‌السلام وجود دارد که می‌گوید واقعه اصحاب کهف در شهر «افسوس» رخ داده و غار آن هم در نزدیکی این شهر قرار دارد.
افسوس، یکی از شهرهای ایونیا در آناتولی بود که در حال حاضر ویرانه‌های آن به عنوان یک مرکز باستان‌شناسی در سه کیلومتری جنوب شهر سلجوق استان ازمیر ترکیه قرار دارد. در فاصله یک کیلومتری از این شهر، غاری وجود دارد که مردم ترکیه آن را به عنوان غار اصحاب کهف زیارت می‌کنند.
همچنین، دومین غار در نزدیکی امان، پایتخت اردن، واقع شده و میان دو روستای رقیم (رجیب) و ابوعلند قرار دارد. در بالای این غار، آثار یک صومعه مربوط به قرن پنجم میلادی مشاهده می‌شود که بعد از تسلط مسلمانان به مسجدی با محراب و مأذنه تبدیل شده است.
علاوه بر این، باستان‌شناسان غارهای موجود در بترا که یکی از شهرهای فلسطین است، غار کوه قاسیون نزدیک دمشق، غاری در شبه جزیره اسکاندیناوی، غار کوه قاسیون در نزدیکی دمشق سوریه و همچنین غاری در نزدیکی شهر نخجوان در منطقه قفقاز را هم به عنوان مکان‌هایی که احتمال می‌رود غار اصحاب کهف باشند، شناسایی کرده‌اند.
در نتیجه نمی‌توان گفت که غار مشخصی به عنوان اصحاب کهف وجود دارد و طبق نظریه باستان‌شناسان و شوهادی که در این غارها پیدا شده، غارهایی را به این افراد نسبت داده‌اند.
حرف آخر
داستان اصحاب کهف به عنوان نماد ایمان و پایداری در برابر ستم، پیامی فراتر از زمان و مکان دارد. این مردان با انتخابی شجاعانه، نه تنها جان خود را نجات دادند، بلکه الگویی از وفاداری به باورهای دینی و ارزش‌های انسانی را ارائه کردند.
غار اصحاب کهف یادبودی از این افراد و محلی برای بازدید گردشگران از سراسر جهان است. اما غار مشخصی برای آنها معرفی نشده و چند غار در کشورهای ترکیه، نخجوان، اردن و فلسطین به عنوان غارهای اصحاب کهف شناسایی شده‌اند.
سؤالات متداول
غار اصحاب کهف کجا واقع شده است؟
درباره محل این غار، نظرات متنوع است، اما غاری که در افسوس ترکیه واقع شده، اصالت بیشتری دارد.
یاران اصحاب کهف چند نفر بودند؟
یاران اصحاب کهف، گروهی از اشراف‌زاده‌های مسیحی مذهب بودند که دین خود را مخفی نگه می‌داشتند و تعداد آنها ۷ نفر بود.
چند غار به عنوان غار اصحاب کهف وجود دارد؟
غار افسوس در ترکیه
غار قاسیون در دمشق سوریه
غاری در شبه جزیره اسکاندیناوی در اروپای شمالی
غاری در امان اردن
غاری در نزدیکی نخجوان
