جاذبه های سیستان و بلوچستان برای گردشگران و افرادی که به دیدار این شهر می روند، کم نیست. شهری بشدت زیبا و البته با مناطقی دیدنی و بکر که هر بیننده ای را محو تماشای جذابیت های خود خواهد کرد. زمانی که تصمیم میگیریم نام شهرهای پرطرفدار و پربازدید ایران را بنویسیم بدون شک سیستان و بلوچستان در لیست ما جایی ندارد. استانی محروم که علاوه بر جاذبه های فرهنگی مکان های دیدنی بیشماری را نیز در خود جای داده است، که چشم و دل هر بیننده ای را تسخیر می کنند. سفر به سیستان و بلوچستان تجربه‌ای بی‌نظیر خواهد بود که بدون شک برای هر گردشگری فراموش نشدنی است.
جاذبه های سیستان و بلوچستان
عجایب دیدنی و شگفتی های سیستان و بلوچستان به قدری زیاد است که در زمان سفر به این شهر، محروم بودن آن را فراموش می کنید و محو شگفتی های آن می شوید. شهر سوخته سیستان که نام قدیمی ترین شهر جهان را بر آن نهاده اند و همینطور قلعه رستم زابل و ارگ جلال آباد که هر کدام روایت های متفاوت و هیجان انگیز خود را دارند، به اندازه کافی توان غافلگیری شما را خواهند داشت. ناگفته نماند که این شهر طبیعتی بسیار بکر و دیدنی برای طبیعت دوستان دارد. شاید بنظر نرسد اما در سیستان و بلوچستان شما به راحتی سرگرم خواهید شد. کوه های مینیاتوری چابهار، سواحل مکران، تالاب لیپار، بندر گواتر و دیگر دیدنی ها، از جمله شگفتی های طبیعی این شهر هستند. در ادامه مقاله با ما باشید تا شما را بیشتر با جاذبه های سیستان و بلوچستان آشنا کنیم.
۱- روایت شهر سوخته سیستان
جاذبه های سیستان و بلوچستان را تنها در ۱ الی ۲ روز نمی توانید کشف کنید. اگر یکی از علاقه مندان تماشای تاریخ و فرهنگ گذشتگان هستید، شک نکنید که این شهر می تواند برای روزها شما را سرگرم کند. شهر سوخته سیستان تا زابل ۵۰ کیلومتر و تا زاهدان ۱۷۰ کیلومتر فاصله دارد و با نام های دیگری مانند شهر علم یا شهر هنر نیز شناخته می شود. علت آن نیز این است که در این شهر ابزار های علمی و همین طور هنری فراوانی کشف شده است. نکته جالب اینجاست که در این شهر به هیچ عنوان شما اسلحه یا مهمات جنگی نخواهید دید که این نشان دهنده آرامش حاکم بر این شهر و صلح طلب بودن مردمان آن است.
قدمت شهر سوخته را به ۵ هزار سال تخمین زده اند و به نظر برخی از باستان شناسان بر خلاف ظاهر نه چندان خوشایندی که این روزها به خود گرفته، در گذشته بسیار خوش آب و هوا و سرسبز بوده است. مساحت این شهر ۲۸۰ هکتار است که به مدت ۱۴۰۰ سال مردمان مهربان و خونگرمی در آن زندگی می‌کردند و خالق یک تمدن باشکوه بودند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید علت نامگذاری این شهر به شهر سوخته این است که در بناهای آن به راحتی می توانید آثار سوختگی فراوانی را مشاهده کنید و همینطور وجود یک لایه خاکستر که سرتاسر شهر را پوشانده است. البته علت سوختگی این شهر را هیچکس به طور قطعی نمی دانند و نظرات متفاوتی برای آن ارائه شده است.
۲- قلعه زیبای بمپور
یکی از آثار تاریخی بسیار زیبا و معروفی که جزء جاذبه های سیستان و بلوچستان است، قلعه تاریخی بمپور با داستان ها و افسانه هایی جذاب است. این قلعه در یک کیلومتری شمال بمپور و همچنین ۲۴ کیلومتری ایرانشهر قرار دارد و عامه مردم اینگونه تصور می‌کنند که این قلعه به بهمن، پسر اسفندیار تعلق داشته که به همین دلیل نام آن بهمن پور بوده و به مرور زمان به بمپور تغییر کرده است. نکته جالب اینجاست که پور در لغت به معنای پسر است و این مهر تاییدی است بر داستان ذکر شده. قدمت این قلعه را به زمان ساسانیان و همینطور اشکانیان نسبت داده اند اما برخی باور دارند که این قلعه به دستور مستقیم نادر شاه افشار ساخته شده است.
نکته جالب اینجاست که تمام تصوراتی که در ذهن عامه مردم قرار دارد درست نیست و قدمت این قلعه بسیار بیشتر از مدتی است که برای ان مخمین زده شده. در میان جاذبه های سیستان و بلوچستان این قلعه را یکی از مهم ترین و با اهمیت ترین قلعه ها می دانستند که جایگاه بسیار رفیع و با عظمتی در میان قلعه های نظامی قاره آسیا داشته. به طور کلی این قلعه در دو بخش ساخته شده که ارتفاع های متفاوتی دارند و مصالح تشکیل دهنده آن خشت خام است. اگر از جمله افراد علاقه مند به تاریخ ایران باستان هستید مطمئن باشید که با قدم گذاشتن به این قلعه از دروازه زمان عبور می کنید و پا به عصر ایران باستان خواهید گذاشت.
۳- قلعه باستانی چهل دختران زابل
در ادامه گشت و گذار در میان جاذبه های سیستان و بلوچستان به قلعه زیبا و باستانی دیگری میرسیم که آن را نیز یک قلعه جادویی در این منطقه می دانند. قلعه چهل دختر زابل که در روستای کوه خواجه و در شهرستان زابل واقع شده است. این قلعه را به دوره ساسانیان نسبت داده اند که بر روی یک سکوی بزرگ سنگی واقع شده و این سکو نیز از کنار هم قرار گرفتن سنگ های رسی تشکیل شده است.
علت نامگذاری این قلعه به نام چهل دختر داستانی است که مدت ها مردم آن را روایت کرده اند و بر طبق آن در این مکان چهل دختر با یکدیگر در صلح و آرامش زندگی می کردند که صدای شادی و قهقهه آنها تا فرسنگ ها دورتر از قلعه شنیده می شده، به همین دلیل نام این قلعه را چهل دختران نامیده اند. قلعه چهل دختران یکی از جاذبه های سیستان و بلوچستان است که هر ساله گردشگران داخلی و خارجی فراوانی مشتاق به بازدید از آن هستند. در انتها بد نیست بدانید که بهترین زمان سفر به سیستان و بلوچستان ابتدای پاییز و انتهای زمستان و همچنین ماه های ابتدایی بهار است.
۴- قلعه تماشایی رستم
در ادامه سفر و بازدید از جاذبه های سیستان و بلوچستان به یک قلعه تاریخی و زیبای دیگر میرسیم با نام قلعه رستم که بعد از شهر سوخته در زمره جاذبه های پر طرفدار تر این شهر است. همانطور که می دانید نام این قلعه را به نام معروف ترین و خوش نام ترین پهلوان سیستان یعنی رستم نام گذاری کرده اند. مکان این قلعه به طور دقیق در ۷۰ کیلومتری جنوب غرب زابل است که در منطقه ای تاریخی به نام محوطه حوضدار قرار گرفته است. در این محوطه شما به راحتی می توانید آثار تمدن های قدیمی و باستانی دیگری را نیز تماشا کنید، که بر همین اساس این منطقه را یکی از مناطق مهم تاریخی ایران می دانند.
قدمت قلعه رستم چندان مشخص نیست اما آن را به دوران سلجوقیان تا نهایتاً دوره صفویه نسبت داده‌اند. تصور بر این است که قلعه رستم زابل در حدود ۵۰۰ سال پیش از هر گونه سکنه خالی شده و کاملاً بلااستفاده مانده است. کاربرد اصلی این قلعه دفاعی بوده و به علاوه یک منطقه مسکونی نیز محسوب می شده. معماری به جا مانده از این قلعه با وجود خندق، برج های نگهبانی و همینطور یخدان، نشان می‌دهد که حالت تدافعی بسیار قوی و مستحکمی بر آن حاکم بوده است.
۵- ارگ باستانی جلال آباد
شاید برایتان جالب باشد که بدانید در میان جاذبه های سیستان و بلوچستان ردپایی از دوره قاجار نیز وجود دارد و آن ارگ جلال آباد است که در انتهای دوره قاجاریه و در اوایل دوره حکومت پهلوی ساخته شده است. مکان ارگ در شهرستان زابل و منطقه روستای جلال آباد جانمایی شده و عملکرد اصلی آن به زمانی برمی‌گردد که سیستان و بلوچستان طبیعتی بکر و سرسبز داشته.
کاربری ارگ جلال آباد مانند قلعه رستم، علاوه بر حفاظت و تامین امنیت، مسکونی نیز بوده که همین امر اهمیت این ارگ را صد چندان کرده است. در سال ۱۳۸۳ دولت تصمیم به مرمت این ارگ گرفت و بعد از آن در شهریور ماه آن را در دسته آثار ملی ایران ثبت کردند. اکنون ارگ جلال آباد یکی از مکان ها و جاذبه های سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود که هر ساله گردشگران فراوانی را از داخل و خارج از کشور به خود فرا می خواند.
۶- قلعه ناصری شهر ایرانشهر
قلعه ناصری ایرانشهر یکی دیگر از جاذبه های سیستان و بلوچستان است که قدمت زیادی ندارد و تقریباً قدمت آن به ۱۰۰ سال پیش برمی‌گردد. داستان های قلعه ناصری به زمان ناصرالدین شاه اشاره می‌کنند که در آن زمان این قلعه نگینی درخشان بر انگشتری ایران بوده است. این قلعه در مرز شهر قرار گرفته و با وجود تخریب شدن قسمت های داخلی، همچنان با شکوه و با عظمت درخشش خود را حفظ کرده است. نمای بیرونی این قلعه پابرجا و بدون نقص است و شما می توانید ساعت ها به تماشای عظمت و شکوه آن بنشینید.
ساخت قلعه در شهر فهرج یا پهره به فرمان ناصرالدین شاه و با دستان هنرمند یکی از بهترین و معروف ترین معماران آن زمان یعنی استاد حسین معمارباشی کرمانی انجام شده. ناگفته نماند که فهرج یا پهره را نام‌قدیمی ایرانشهر می دانند. این قلعه در مدت زمان ۷ سال تاسیس شده که درست در انتهای دوران حکومتی قاجاریه حاکم مقتدر بلوچستان آن را به تصرف درآورد. قسمت های زیادی از این قلعه وجود دارد که همگی تخریب شده اند اما در قسمت های باقیمانده شما به وضوح می توانید کاشی کاری های زیبا و ظریفی را تماشا کنید که به دست هنرمندان خلاق و معماران چیره دستی ساخته و پرداخته شده و همین امر موجب قرار گرفتن نام این قلعه در میان آثار تاریخ و جاذبه های سیستان و بلوچستان شده است.
جاذبه های طبیعی و بکر سیستان و بلوچستان
در ادامه سفر به خطه سیستان و بلوچستان و بازدید از جاذبه های آن به طبیعت بکری میرسیم که جاذبه های چشم نواز و شگفت انگیزی دارد. در این منطقه تنوع اقلیم زیاد است به همین دلیل شما با طبیعتی متفاوت و عجیب روبرو هستید. خشکی صحرا در کنار رطوبت و درخشانی دریا، سواحل زیبای مکران، درک و سایر جذابیت های ساحلی را ایجاد کرده است که در ادامه ما شما را با آنها آشنا خواهیم کرد.
۷- سواحل نفس گیر مکران
گفتم نفس گیر؟ بدون شک واژه ای برازنده تر برای سواحل مکران پیدا نکرده ام که کلمه نفس گیر را بکار بردم. در ساحل مکران شما با یکی از جذابیت های سیستان و بلوچستان روبرو هستید که در دسته مکان های بسیار مهم این منطقه است. بد نیست بدانید که در کتاب تاریخی هرودوت نام سواحل مکران به عنوان یکی از استان های قرار گرفته در کشور ایران قید شده. سواحل مکران که از جمله دیدنی های چابهار به حساب می آیند به طور دقیق از قسمت شرق بندرعباس شروع می شوند و تا قسمت جنوب غرب پاکستان ادامه پیدا می کنند.
بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور ماست که در این سواحل قرار گرفته و به همین دلیل موقعیت استراتژیک بسیار ویژه و خاصی دارد. در این سواحل می توانید به راحتی کشتی های بزرگ تجاری بین المللی و گردشگری را تماشا کنید. در کنار شگفتی‌های این ساحل شما با طبیعتی بکر و خیره‌کننده روبرو هستید که تضادی عمیق میان مناطق خشک سیستان و دریای همیشه نیلگون آن ایجاد کرده است.
فراموش نکنید که با قدم گذاردن به سواحل مکران شما می توانید روز خود را با دیدن طلوع آفتاب بسیار زیبا که از پشت قله های زاگرس آغاز می شود، شروع کنید. بد نیست بدانید که در این منطقه شما با سه نوع ساحل مرجانی، ماسه ای و صخره ای روبرو هستید و همین امر سبب شده که ساحل مکران در میان جذابیت های سیستان و بلوچستان به منطقه ای بسیار زیبا و نفس گیر تبدیل گردد.
۸- دریای کوچک و بزرگ ساحل چابهار
به طور حتم می دانید که در میان جذابیت های سیستان و بلوچستان، بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی است که به اقیانوس هند و دریای عمان دسترسی دارد. جنوبی ترین بندر سیستان و بلوچستان بندر چابهار است که دو ساحل صخره‌ای بسیار زیبا و منحصر به فرد نیز دارد. یکی از این سواحل بسیار شلوغ، مواج و پر هیاهوست و در آن به وضوح می توانید گردشگرانی شاد را ببینید که در کنار امواج ۱۵ متری این ساحل از تفریحات خود لذت می برند. ساحل دیگر اما بسیار ساکت و آرام است که در آن افراد محلی و همینطور گردشگران مشغول به انجام کارهای روزانه و ماهیگیری برای رزق و روزی خود هستند.
قسمت دریای بزرگ در حال حاضر به یک پارک جذاب ساحلی مبدل گشته که شما در آن می توانید غذاهای سنتی و محلی سیستان و بلوچستان را امتحان کنید و امواج بسیار مرتفعی را ببینید که خود را با شدت به صخره ها و سنگ ها می کوبند. بعد از آن به دریای کوچکی میرسیم که با ساحل صخره ای خود تبدیل به منطقه‌ای بسیار امن برای ماهیگیری شده. مردم بومی در انتهای روز در این ساحل جمع می شوند و صید خود را به فروش می‌رسانند. این ساحل به اقیانوس دسترسی ندارد به همین دلیل بسیار ساکت و آرام است. اگر از دیدن مناطق شلوغ و پر هیاهو خسته شدید می توانید به این ساحل بیایید و در آرامش مناظر زیبا و رنگارنگ ساحلی را تماشا کنید.
۹- تالاب پر تلاطم هامون
هامون را یکی از با اهمیت ترین جذابیت های سیستان و بلوچستان و همچنین زیستگاه های کشور می دانیم که از جمله منابع مهم طبیعی در اقتصاد و کشاورزی مردم سیستان و بلوچستان است. بعد از دریاچه های ارومیه و خزر، رتبه سوم بزرگترین تالاب ایران و هفتمین تالاب جهان به هامون اختصاص یافته است. بد نیست بدانید که نیمی از این تالاب در استان کرمان و نیمه دیگر آن در استان سیستان و بلوچستان و البته به طور دقیق در شهرستان زابل واقع شده. در حالت کلی تالاب هامون از چند دریاچه تشکیل شده که حجم آب هر کدام از آنها در فصول مختلف سال متغیر است.
این تالاب گذشته های بسیار پر آب و پر رونق داشته اما در حال حاضر به دلیل عدم مدیریت صحیح و بحران های ایجاد شده، به واسطه کم آبی از وسعت آن کاسته شده است. از این تالاب با نام دریاچه زره در داستان های شاهنامه نیز یاد شده که البته زمانی که به تماشای آن می روید از حجم فراوان بیابان و خشکی های ایجاد شده در این تالاب به شدت تعجب خواهید کرد. چرا که بخش عظیمی از این تالاب به دلیل خشکسالی و کم آبی از بین رفته و پوشش های خاص و جانوری و گیاهی آن نیز به طور کامل نابود شده اند.
سیستان، عروس شهرهای ایران
جذابیت های سیستان و بلوچستان کم نیست و ما در این مقاله با توجه به محدودیت ها، سعی کردیم تا شما را با جاذبه های طبیعی و گردشگری این شهر به خوبی آشنا کنیم. در سیستان و بلوچستان شما با پدیده گِل فشان چابهار که تشکیل شدن حباب های گلی به همراه گازهایی از اعماق زمین است روبرو می شوید. همچنین تالاب لیپار که در کنار کوهی سرسبز و در نزدیکی منطقه دریای عمان قرار دارد با جاذبه های نادر و چشم نواز خود شما را شگفت زده می کند. در ادامه به روستایی ۲۵۰۰ ساله به نام تیس می رسید که قبرهای بزرگ و عجیب در خود را جای داده که مردم محلی آن را قبرستان جن می نامند. به همین دلیل است که می گوییم شگفتی های سیستان و بلوچستان تمام شدنی نیست!
