کلاه سنتی ویتنام با نام کلاه نون لا(Non la) یکی از نمادهای اصلی این کشور است. این کلاه در سراسر ویتنام مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در حومه شهرها استفاده از آن رواج بیشتری دارد. البته کلاه نون لا فقط یک نماد نیست و از سر و صورت هم در مقابل باران و آفتاب محافظت می‌کند. ویتنامی‌های مهارت و شیوه ساخت این کلاه را نسل به نسل از بزرگان خود می‌آموزند و آن را به فرندان خود آموزش می‌دهند. کلاه سنتی ویتنام در همه‌ی فصول قابل استفاده است و مانند دوستی وفادار ویتنامی‌ها را در تمام طول زندگیشان همراهی می‌کند. با سفرهای پایتخت همراه باشید تا با کلاه مخروطی و سنتی ویتنام یا کلاه نون لا بیشتر آشنا شویم.
نون لا، کلاه مخروطی ویتنامی
نون‌لا، کلاه مخروطی ویتنامی از گذشته‌های دور تا به امروز برای محافظت از باران و آفتاب استفاده می‌شده است. نون‌لا یا کلاه سنتی آسیایی علاوه بر ویتنام در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا مانند چین، بنگلادش، کامبوج، بوتان، ژاپن، اندونزی، مالزی و لائوس هم مورداستفاده قرار می‌گیرد. این کلاه یکی از بهترین سوغاتی‌های ویتنام محسوب می‌شود. گردشگرانی که در فصول گرم سال به این کشور سفر می‌کنند می‌توانند با پرداخت هزینه‌ای ناچیز یک کلاه مخروطی با ساختار ظریف خریداری کنند و در مقابل آفتاب ایمن باشند.
البته نون لا به جز کاربرد اصلی، این روزها به بخشی از فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم ویتنام تبدیل شده است. برای مثال زمانی که بانوان ویتنامی به بازار میروند خریدهای خود را درون این کلاه‌ها قرار می‌دهند. بعضی از افراد از این کلاه‌ها برای نوشیدن و انتقال آب استفاده می‌کند و برخی دیگر در مراسم‌های آیینی داخل نون لا شمع روشن کرده و آن را روی رودخانه‌ها رها می‌کنند.
امروزه در شهرهای بزرگ جوانان تمایل کمتری به استفاده از این کلاه دارند بااین‌حال در مناطق روستایی و شهرهای کوچک، کلاه سنتی ویتنام همچنان کاربرد خود را حفظ کرده است. به‌ویژه افراد شاغل در مزارع هنگام کار و تردد حتماً از کلاه نون لا استفاده می‌کنند.
از نکات عجیب درباره کلاه سنتی ویتنام می‌توان به این موضوع اشاره کرد که با وجود زمان‌بر بودن ساخت، این کالا قیمت زیادی ندارد. این مسئله باعث شده ساخت کلاه مخروطی ویتنامی برای تولیدکننده به‌صرفه و سودآور نباشد و باگذشت زمان افراد کمتری به این شغل روی بیاورند. در حال حاضر روستای چوانگ یکی از معروف‌ترین مناطق مخصوص ساخت این کلاه است. افراد شاغل در آن، ۶ بار در ماه کلاه‌های نون لا جدیدی را ساخته و به بازار عرضه می‌کنند.
تاریخچه کلاه نون لا
طی شواهد موجود تاریخچه کلاه نون لا را باید در پایتخت باستانی ویتنام یعنی شهر هیو(Hue) جستجو کرد. تصاویری از این کلاه بر روی طبل Ngoc Lu و کوزه‌های Ao Thinh(مربوط به تمدن دلتای رود سرخ ویتنام) با قدمت بیش از ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال وجود دارد که نشان می‌دهد مردم ویتنام برای هزاران سال از کلاه مخروطی نون لا استفاده می‌کرده‌اند.
طبق افسانه‌ها در روزگاران قدیم هفته‌ها باران بارید و سیل کار و زندگی روستائیان را مختل کرد. درست زمانی که همه ناامید شده بودند الهه‌ای با کلاهی بزرگ و مخروطی از چوب بامبو از آسمان فرود آمد تا مردم را از سیل عظیم نجات دهد. کلاه او آن‌قدر بزرگ بود که روستائیان همگی زیر آن جمع شدند. الهه پس از نجات آن‌ها از سیل، نحوه پرورش انواع سبزیجات و درختان را برای امرارمعاش به مردم یاد داد. پس از ناپدیدشدن الهه، یک معبد برای قدرانی از او در آن سرزمین ساخته شد. همچنین مردم کلاه‌هایی مشابه کلاه الهه، از جنس برگ خرما و بامبو ساختند. بدین ترتیب کلاه نون لا یا کلاه مخروطی به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شد و آن‌ها تا به امروز برای محافظت از سروصورت در مقابل آفتاب و بارش باران از این کلاه استفاده می‌کنند.
انواع کلاه نون لا
طی هزاران سال و در دوره‌های مختلف کلاه مخروطی ویتنامی از نظر شکل، جنس و اندازه دستخوش تغییرات زیادی شده است. در گذشته انواع کلاه نون لا به سه دسته اصلی زیر تقسیم می‌شدند:
- Non Muoi یا Non Ba Tam: کلاه مخصوص بانوان روستایی ویتنام که در جشنواره‌ها شرکت کرده و یا از پاگوداها(ساختمان مذهبی) بازدید می‌کردند. این کلاه‌ها معمولاً گرد و مسطح بوده و ۱ متر قطر داشتند. همچنین کلاه‌های Non Ba Tam دارای یک‌بند در ناحیه چانه بودند.
- کلاه Non Nho: این کلاه نسخه‌ی کوچک‌تر Non Ba Tam است و اندازه‌ی متوسطی دارد.
- کلاه Non Sau: این کلاه در گذشته کوچک‌ترین نمونه نون لا بود که مردم در زندگی روزمره‌ی خود از آن استفاده می‌کردند.
در دوره‌های گذشته کلاه‌های سنتی ویتنام بر اساس وضعیت مالکان طبقه‌بندی می‌شدند و هر کدام شکل و ویژگی‌های خاص خود را داشتند. امروزه محبوب‌ترین نوع نون لا ویتنام، نوع مخروطی شکل آن است. نوک‌تیز این کلاه باعث می‌شود قطرات باران از لبه پهن به پایین سر بخورند و سروصورت فرد محافظت شود. همچنین این کلاه‌ها محافظ خوبی در مقابل اشعه خورشید هستند.
در حال حاضر نمونه‌های زنانه کلاه نون لا بزرگ‌تر و پهن‌تر هستند و نمونه‌های مردانه ارتفاع مخروط بیشتری دارند و لبه‌های آن‌ها کوچک‌تر است. همچنین علاوه بر این تفاوت، کلاه سنتی ویتنام برای طبقات بالای جامعه، ارتشی‌ها، کودکان، راهبان مذهبی و اهالی مناطق مختلف تفاوت‌هایی باهم دارند. جالب است بدانید بیش از ۵۰ نوع کلاه نون لا در سرتاسر کشور ویتنام وجود دارد. با این که اکثر این کلاه‌ها از جنس حصیر بامبو است اما نوع چوب‌ها و حصیرها هم ممکن است با یکدیگر متفاوت باشند زیرا مردم هر منطقه در ساخت نون لا از برگ و حصیرهای در دسترسشان استفاده می‌کنند.
مواد مورد استفاده در ساخت کلاه سنتی ویتنام
مواد مورداستفاده در ساخت کلاه سنتی ویتنام شامل مواد طبیعی ارزان‌قیمت مانند برگ خرما یا بامبو و پوست درختان موک و بامبو هستند. این مواد به‌خوبی در برابر گرما و رطوبت شدید مقاومت می‌کنند. بدنه‌ی نون لا اغلب از بامبو ساخته می‌شود و سپس برگ‌های خشک طوری بافته می‌شوند تا کلاه کاملاً ضدآب باشد. این کلاه‌ها معمولاً با روبان حصیری، پنبه‌ای یا ابریشمی تزیین می‌شوند. نمونه‌های تشریفاتی کلاه‌های نون لا دارای روبان‌هایی با رنگ شاد هستند. 
نحوه ساخت کلاه نون لا ویتنامی
نحوه ساخت کلاه نون لا ویتنامی به این شکل است که ابتدا قالب و فریم کلاه به‌صورت آماده تهیه می‌شود و روستائیان هم از همین قالب‌ها استفاده کرده و کلاه‌هایشان را می‌سازند. اگر چه این کلاه‌ها در هر منطقه شیوه ساخت مخصوص به خود را دارند اما معمولاً ۱۶ ردیف بامبوی گرد شده در قالب قرار می‌گیرد. حصیرها از بالا و مرکز مخروط شروع شده و به‌تدریج طول آن‌ها بیشتر می‌شود تا در نهایت به لبه‌های کلاه برسد. در مرحله بعد هر کدام از ۱۶ ردیف توسط نخ ابریشمی به یکدیگر متصل می‌شوند. در پایان به‌منظور آب‌بندی کلاه و افزایش مقاومت آن، سطح داخلی و خارجی کلاه نون لا با لایه‌ای از روغن تربانتین پوشانده می‌شود.
جالب است بدانید فرایند ساخت کلاه نون لا از ابتدا تا پایان ۴ ساعت طول می‌کشد. اما با وجود طولانی بودن زمان ساخت، این کلاه‌ها قیمت زیادی ندارند و با هزینه‌ی کم می‌توان آن‌ها را خریداری کرد.
سخن پایانی درباره کلاه سنتی ویتنام
در این مقاله کلاه سنتی ویتنام یعنی نون لا را معرفی کردیم. همان‌طور که گفته شد این کلاه از گذشته‌های دور تابه‌حال در کشور ویتنام و برخی از کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا مورداستفاده قرار می‌گیرد. کلاه مخروطی شکل ویتنام یک محافظ عالی، یک اکسسوری جذاب و یادگاری از دوران باستان است و یکی از بهترین سوغاتی‌های ویتنام محسوب می‌شود.
