مسجد مکه که یکی از بزرگ‌ترین مساجد جهان است، با ظرفیت پذیرش ۱۰۰۰۰ نمازگزار، در سال ۱۶۱۴ میلادی در زمان حکومت سلطان قلی قطب شاه ساخت آن آغاز شد. اما اورنگ زیب بود که ساخت این بنای جذاب را در سال ۱۶۹۱ به پایان رساند. این مسجد زیبا و باشکوه نام و طرح خود را از مسجد جامع مکه گرفته است. اعتقاد بر این است که آجرهای به کار رفته در ساخت این مسجد مستقیماً از مکه آورده شده اند و گفته می شود که یادگاری از پیامبر در این مسجد نگهداری می شود. مسجد مکه یکی از باشکوه ترین مکان های مقدس در حیدرآباد هندوستان است که در میان گردشگران نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است.
مسجد مکه، باشکوه ترین مسجد هند
مسجدمکه که در فاصله حدود ۲۰۰ متری شارمینار معروف قرار دارد، دومین مسجد بزرگ هند است. ساخت این مسجد در زمان سلطان محمد قطب شاه در سال ۱۶۱۴ آغاز شد، و در زمان امپراتور اورنگ زیب در سال ۱۶۹۱ و پس از فتح گلکوندا توسط وی به پایان رسید. اعتقاد بر این است که خاک مکان مقدس مکه را برای ساختن آجرهای مورد استفاده در ساخت طاق مرکزی مسجد آورده اند، به همین دلیل این مسجد به مسجد مکه معروف شده است.
این مسجد شاهد برخی از حساس ترین لحظات تاریخ حیدرآباد بوده است. سلطان محمد از بزرگان مذهبی شهر دعوت کرد تا سنگ بنای مسجد را بگذارند اما کسی برای این کار داوطلب نشد. بنابراین او خودش سنگ بنای مسجد را گذاشت و گروهی متشکل از ۸۰۰۰ کارگر برای ساخت این مسجد را به کار گرفت. این مسجد به طور کامل با سنگ پوشیده شده و دارای یک دیوار مسدود کننده در سمت غربی برای محراب است. عظمت مسجدمکه هندوستان به قدری است که می تواند ۱۰۰۰۰ نمازگزار را در خود جای دهد. همچنین اعتقاد بر این است که اتاقی در حیاط، یادگاری مقدس از پیامبر را در خود جای داده است. این مسجد حتی در زمان حکومت نظامها نیز ساختار باشکوه خود را حفظ کرد. در سال ۱۹۱۴، کوشکی بر روی قبور ساخته شد که ارتفاع اصلی مسجد را تغییر داد. این مسجد در فاصله ای کوتاه از جاذبه های معروف هند قرار دارد و از این رو اغلب گردشگرانی که به این منطقه یعنی شارمینار می آیند، از مسجد مکه نیز بازدید می کنند.
تاریخچه ساخت مسجد مکه
معماری باشکوه مسجد مکه در زمان محمد قلی قطب شاه که پنجمین قطب شاهی سلطان حیدرآباد بود، طراحی و بنا شد. او اولین سنگ عمارت را در سال ۱۶۱۴ بر زمین گذاشت و پس از آن حدود ۸۰۰۰ کارگر به مدت ۷۷ سال بی وقفه برای تکمیل این معماری باشکوه تلاش کردند. مسجد مکه در سال ۱۶۹۱ به دست اورنگ زیب که در آن زمان سلسله قطب شاهی را سرنگون کرده بود، تکمیل شد. او حتی تعمیرات و مرمت‌های مختلفی روی مسجد انجام داد.
مسجد مکه در سال ۲۰۰۷ میلادی با انفجار یک بمب در نمازخانه اصلی که ۱۶ قربانی داشت، مورد حمله تروریستی قرار گرفت. یک بمب در نزدیکی وضوخانه منفجر شد و دو بمب دیگر نیز توسط پلیس کشف و بلافاصله خنثی شد؛ اما بااین‌حال پلیس نتوانست عاملان این جنایت را شناسایی کند. با وجود بمب‌گذاری در این مسجد و تخریب بخش داخلی آن که بلافاصله بازسازی شد، امروزه مسجد مکه کماکان یکی از پربازدیدترین اماکن مقدس هند است.
معماری مسجد مکه
معماری مسجدمکه بسیار باشکوه است. در ورودی این مسجد یک دروازه بزرگ واقع شده که به مسیر ورودی صحن منتهی می‌شود و در آن یک چشمه آب درخشان دیده می‌شود. حوض بزرگی از آب نیز درست در همان نزدیکی قرار دارد. برخی اعتقاد دارند که هرکسی که روی نیمکت‌های کنار حوض می‌نشیند، حداقل یک بار دیگر در طول زندگی‌اش از مسجد مکه بازدید می‌کند. نمازخانه اصلی مسجد مکه گنجایش ۱۰۰۰۰ نفر را دارد.
پانزده طاق زینتی، سقف این تالار را به همراه لوسترهای کریستالی تزئین کرده است و همچنین آیه‌هایی از قرآن کریم با ظرافت بر روی سطح طاق‌ها حک شده که زیبایی منحصربه‌فردی به آن‌ها بخشیده است. بر روی این طاق‌ها همچنین نقوش گل نیز به چشم می‌خورد که نمونه‌ای از معماری سبک قطب شاهی است. ستون‌های مسجد مکه به شکل هشت‌ضلعی هستند و جای خود را به بالکن‌های قوسی در هم سطح بام خود مسجد می‌دهند. خود ستون‌ها بسیار بالاتر رفته و به شکل گنبدی به پایان می‌رسند. در داخل گنبد، پنج راه به سمت مقبره‌های سلسله آصاف جاهی قرار دارد. گنبدهای مرتفع مسجد جزئی از معماری اولیه نبودند، بلکه بعداً تحت حکومت مغول‌ها به این مسجد اضافه شدند.
اهمیت زیارت مسجد مکه
اعتقاد بر این است که قلی قطب شاه، پنجمین فرمانروای سلسله قلی، سنگ بنای عمارت را گذاشت و تزیینات طاقی که بر روی حرم اصلی قرار دارد، از خاک سرزمین مقدس مکه ساخته شده است. به همین دلیل است که این مسجد را «مسجد مکه» نام‌گذاری کرده‌اند. این مسجد علاوه بر اینکه یک زیارتگاه مهم است، مقبره حاکمان عساف جهان را نیز در خود جای‌داده است. ظاهراً یک تار مو متعلق به خود حضرت محمد نیز در محوطه مسجد مکه به‌سلامت محفوظ است که به محبوبیت این مسجد در سطح جهانی افزوده و آن را به یکی از مکان‌های بسیار مقدس مسلمانان تبدیل کرده است.
سخن پایانی
مسجد مکه در زمان حکومت نواب در مناطق جنوبی هند ساخته شد. معماری و مجسمه‌سازی مسجد مکه حیدرآباد بسیار باشکوه است و توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند. این مسجد که با الگوگرفتن از معماری اصلی مسجد مکه ساخته شد و به شهرت رسید، دارای صحن نماز، مناره‌ها و ورودی مسجد بسیار زیبایی است و در بین بازدیدکنندگان سراسر جهان محبوبیت زیادی دارد.
سؤالات متداول
۱. چه زمانی می‌توان از مسجد مکه بازدید کرد؟
مسجد مکه همه‌روزه از ساعت ۴ صبح تا ۹:۳۰ شب باز است و گردشگران می‌توانند از آن بازدید کرده و معماری باشکوه و پر جزئیات آن را از نزدیک ببینند.
۲. مسیر دسترسی به مسجد مکه حیدرآباد چگونه است؟
مسجد مکه در نزدیکی ایستگاه اتوبوس شارمینار واقع شده است، بنابراین برای رسیدن به آن باید سوار اتوبوس‌هایی شوید که در این ایستگاه توقف می‌کنند. سپس می‌توانید بقیه مسیر را به‌صورت پیاده طی کنید یا یک تاکسی بگیرید.
۳. مسجد مکه توسط چه کسی ساخته شد؟
دستور ساخت این مسجد توسط سلطان محمد قطب شاه در سال ۱۶۱۴ داده شد، اما ساخت این مسجد در زمان امپراتور اورنگ زیب در سال ۱۶۹۱ میلادی به پایان رسید.
